Sırbistan’da Şirket Kurulumuna Genel Bakış
Sırbistan, stratejik konumu, Avrupa Birliği (AB) dışındaki ülkelerle olan serbest ticaret anlaşmaları (özellikle Türkiye ve Rusya ile) ve rekabetçi vergi oranları sayesinde yabancı yatırımcılar için Güneydoğu Avrupa’nın önemli bir merkezidir. Şirket kurma süreci, Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu (APR) tarafından yönetilir ve son yıllarda büyük ölçüde dijitalleştirilmiş ve hızlandırılmıştır. Yabancı yatırımcılar, yerel vatandaşlarla aynı hak ve yükümlülüklere sahiptir.
Sürecin başarısı, doğru şirket türünün seçilmesine ve gerekli tüm belgelerin Apostil onayı ve yetkili tercümanlar aracılığıyla Sırpçaya çevrilmesine bağlıdır. Yabancı bir kurucu olarak atılacak her adım, dikkatli bir planlama ve yerel yasal gerekliliklere titizlikle uyumu zorunlu kılar. Bu kapsamlı rehber, evrak hazırlığından başlayarak şirketin operasyonel hale gelmesine kadar izlenmesi gereken tüm aşamaları ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır. Yatırımcıların bu süreçte karşılaşabileceği potansiyel zorluklara ve çözüm yollarına da değinilecektir.
Neden Sırbistan: Yabancı Yatırımcılar İçin Cazibe Merkezleri
Sırbistan, bölgedeki en düşük kurumlar vergisi oranlarından birine (%15) sahiptir, bu da onu Avrupa çapında cazip bir yatırım destinasyonu yapmaktadır. Ayrıca, nitelikli ve rekabetçi işgücü maliyetleri, özellikle Bilişim Teknolojileri (BT) ve üretim sektörlerinde faaliyet göstermeyi planlayan uluslararası şirketler için önemli bir avantaj sunar. Ülkenin hem AB ile hem de AB dışındaki büyük pazarlarla (Rusya, ABD, Türkiye, Birleşik Krallık) serbest ticaret anlaşmalarına sahip olması, Sırbistan’ı bir üretim ve dağıtım üssü olarak konumlandırmaktadır.
Hükümetin yatırım teşvikleri ve sübvansiyonları da özellikle büyük ölçekli projeler için ek faydalar sağlar. Belgrad ve Novi Sad gibi şehirler canlı bir iş ortamı ve gelişmiş bir altyapı sunarken, yatırım sürecinin şeffaflığı ve basitleştirilmiş bürokrasi, yabancı girişimcilerin hızla faaliyete geçmesini kolaylaştırmaktadır. Tüm bu faktörler bir araya geldiğinde, Sırbistan sadece bir geçiş noktası değil, aynı zamanda uzun vadeli bölgesel büyüme için sağlam bir temel sunmaktadır.
Şirket Türlerinin Seçimi: DOO, AD, SP
Sırbistan’da yabancı yatırımcıların en çok tercih ettiği üç temel şirket türü bulunmaktadır. Bunlar, DOO (Društvo sa ograničenom odgovornošću – Sınırlı Sorumluluk Şirketi), AD (Akcionarsko društvo – Anonim Şirket) ve SP (Preduzetnik – Tek Kişilik İşletme/Girişimci)’dir. Her bir türün kendine özgü sermaye gereksinimleri, yönetim yapıları ve yasal yükümlülükleri mevcuttur. DOO, esnekliği, düşük başlangıç sermayesi (asgari 1 Sırp Dinarı) ve kurucuların kişisel mallarının şirket borçlarından korunması nedeniyle küçük ve orta ölçekli yatırımlar için tartışmasız en popüler seçenektir.
AD ise, daha büyük sermaye gereksinimi ve karmaşık düzenlemeleri nedeniyle genellikle halka açık şirketler veya büyük ölçekli yatırımlar için tercih edilir. SP, hızlı kuruluma rağmen kurucunun kişisel varlıklarıyla sınırsız sorumlu olması nedeniyle yabancı yatırımcılar tarafından daha az tercih edilir, ancak serbest çalışanlar veya danışmanlar için uygun olabilir. Yatırımcının iş planına ve risk iştahına en uygun hukuki yapının belirlenmesi, kuruluşun ilk ve en kritik adımıdır.
En Popüler Şirket Türü: DOO (Sınırlı Sorumluluk Şirketi)
Sınırlı Sorumluluk Şirketi (DOO), Sırbistan’da yabancı yatırımcılar arasında açık ara en popüler şirket yapısıdır ve bir Türk Limited Şirketi’ne karşılık gelir. Temel çekiciliği, kurucunun sorumluluğunu şirketin taahhüt ettiği sermaye miktarıyla sınırlamasıdır; bu, kurucunun kişisel varlıklarının iş risklerinden korunması anlamına gelir. Yasal olarak belirlenmiş asgari sermaye miktarı sadece 1 Sırp Dinarı’dır, bu da kuruluşu son derece erişilebilir kılar. DOO, bir veya daha fazla kişi (yerel veya yabancı, gerçek veya tüzel kişi) tarafından kurulabilir. Yönetim yapısı basittir: bir müdür (direktör) atanması zorunludur. Tüm bu avantajlar, özellikle yeni pazara giren veya küçük/orta ölçekli projeler yürüten yabancı girişimciler için DOO’yu ideal, hızlı ve düşük riskli bir başlangıç platformu haline getirir. Kuruluş evrakları ve süreçleri de diğer şirket türlerine göre daha az karmaşıktır.
Gerekli Belgelerin Hazırlanması: Başlangıç Listesi
Şirket kurulum süreci, doğru ve eksiksiz bir belge seti ile başlar. Başlangıçta hazırlanması gereken temel belgeler şunlardır: Kurucu Ortakların Kimlik Belgeleri (pasaport suretleri), Şirketin Kuruluş Belgesi/Sözleşmesi (Osnovacki akt), Atanacak Müdüre ait noter onaylı imza sirküleri (Potpis Direktora), Şirket Adresi Belgesi (Kira veya Satın Alma Sözleşmesi), ve APR başvuru formları.
Yabancı dilde olan tüm bu belgelerin yeminli tercüman tarafından Sırpçaya çevrilmesi ve Apostil/Tasdik süreçlerinden geçirilmesi gereklidir. Tüzel kişi kurucular için ek olarak o şirketin tescil belgesi, yetki belgesi ve faaliyet belgesi de gereklidir. Belgelerin hazırlanmasında yapılacak en ufak bir hata veya eksiklik, APR’den ret cevabı alınmasına ve sürecin uzamasına neden olabilir. Bu nedenle, ilk aşamada bir hukuk veya danışmanlık firması ile çalışmak zaman ve maliyet açısından tasarruf sağlar.
Şirket Adı Kontrolü ve Rezervasyonu
Şirket kuruluşunun ilk resmi adımı, potansiyel şirket adının Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu (APR) nezdinde kontrol edilmesi ve rezerve edilmesidir. Seçilen ismin, halihazırda tescilli olan bir başka şirket adıyla karışıklığa yol açmayacak kadar benzersiz olması gerekir. APR’nin veri tabanı üzerinden online olarak isim kullanılabilirliği sorgulanabilir. İsim bulunduktan sonra, karışıklık veya ret riskini ortadan kaldırmak için adın rezerve edilmesi şiddetle tavsiye edilir.
İsim rezervasyonu (Rezervacija imena), başvuru sahibine seçilen ad üzerinde 60 gün boyunca öncelik hakkı tanır. Bu süre, diğer tüm kuruluş belgelerinin hazırlanması ve toplanması için yeterli zamanı sağlar. Rezervasyon işlemi APR’ye başvuru ve küçük bir idari ücret ödenmesiyle gerçekleştirilir. Bu adım, tüm hukuki belgelerin doğru isimle hazırlanmasını garantilediği için kritik öneme sahiptir.
Kurucu Belgeleri ve Sözleşmelerin Hazırlanması
DOO (Sınırlı Sorumluluk Şirketi) kurarken, kurucu belgesi (Osnovacki akt) veya birden fazla kurucu varsa Kurucu Sözleşmesi (Ugovor o osnivanju) hazırlanmalıdır. Bu belge, şirketin anayasası niteliğindedir ve aşağıdaki temel bilgileri içermelidir: Şirketin adı ve adresi, faaliyet alanı (özellikle ana faaliyet kodu), taahhüt edilen sermaye miktarı ve ortaklar arasındaki pay dağılımı, müdürün atanması ve yetkileri, şirket temsilciliği kuralları ve diğer önemli yönetim hükümleri.
Belgenin Sırpça olarak hazırlanması zorunludur ve kurucular tarafından imzalanıp noter huzurunda onaylanması gerekir. Yabancı tüzel kişiler kurucu olduğunda, ilgili yetki kararlarının ve tescil belgelerinin de kurucu belgeye eklenmesi gerekebilir. Bu belgeler, şirketin iç yapısını ve işleyiş kurallarını belirlediği için, bir Sırp avukat veya danışman eşliğinde hazırlanmalıdır.
Sermaye Gereksinimi ve Banka Hesap İşlemleri
Sırbistan’da bir DOO kurmak için yasal asgari sermaye gereksinimi sembolik bir miktar olan 1 Sırp Dinarı’dır (RSD). Ancak bu sermaye, kuruluş sürecinde yatırılmak zorunda değildir; kuruluşun üzerinden bir yıla kadar taahhüt edilebilir. Pratikte, kurucular genellikle işin başlangıç ihtiyaçları için daha yüksek bir sermaye taahhüt ederler. Banka hesap işlemleri iki aşamada gerçekleşir: ilk olarak, şirketin kurulabilmesi için taahhüt edilen sermayenin yatırılacağı geçici bir hesap (ukapitalizacioni račun) açılabilir (eğer sermaye kuruluşta yatırılacaksa). Şirket APR tarafından tescil edildikten sonra, bu geçici hesap daimi bir işletme hesabına dönüştürülür ve şirket Vergi Kimlik Numarası (PIB) ile resmi işlemlere başlar. Yabancı kurucuların banka hesabı açma süreci, yerel bankaların “Müşterini Tanı” (KYC) politikaları nedeniyle biraz zaman alabilir ve ek kimlik ve adres doğrulama belgeleri istenebilir.
Kurucuların Kimlik Belgeleri (Pasaportlar)
Yabancı bir gerçek kişi, Sırbistan’da şirket kurucu ortağı veya tek kurucusu olduğunda, kimlik ispatı için pasaportunun bir kopyasını sunmak zorundadır. Bu pasaport fotokopisinin belirli yasal şartları taşıması gerekir. Öncelikle, pasaportun geçerlilik süresinin yeterli olması ve fotokopinin tüm önemli bilgileri (fotoğraf, kişisel veriler, imza) net bir şekilde göstermesi zorunludur. En kritik adım ise, pasaportun ait olduğu ülkede noter tarafından onaylanması ve bu onayın uluslararası geçerliliğe sahip olan Apostil damgası ile tasdik edilmesidir. Eğer kurucunun ülkesi Lahey Sözleşmesine taraf değilse, belge Sırbistan’ın o ülkedeki diplomatik temsilciliği tarafından tasdik edilmelidir. Son olarak, Apostilli ve onaylı pasaport suretinin, Sırbistan’da yetkili bir yeminli tercüman tarafından Sırpçaya çevrilerek APR’ye sunulması gerekir. Bu çeviri, belgenin hukuki geçerliliğini Sırp hukuk sistemine taşır.
Temsilcinin Atanması ve Vekaletname
Yabancı bir kurucunun Sırbistan’da şirket kurma sürecini şahsen yürütememesi durumunda, tüm işlemleri kendi adına gerçekleştirmek üzere bir temsilciye (genellikle bir avukat veya danışman) özel bir vekaletname vermesi gerekir. Bu vekaletname (Punomoćje), kurucunun Sırbistan’daki Ticaret Sicili Kurumu (APR) nezdindeki tüm eylemleri ve imzaları kapsayacak şekilde çok spesifik ve geniş yetkiler içermelidir. Vekaletnamede, şirketin kurulması, belgelerin imzalanması, tescil başvurularının yapılması ve banka hesaplarının açılması gibi eylemler açıkça listelenmelidir. Vekaletnamenin Sırbistan’da geçerli sayılabilmesi için, düzenlendiği ülkenin noterinde onaylanması ve ardından Apostil ile tasdik edilmesi şarttır. Ayrıca, tüm belgenin (orijinal metin, noter onayı ve Apostil) Sırpçaya yetkili bir tercüman tarafından çevrilmesi ve bu çevirinin de noter veya tercüman tarafından onaylanması gerekmektedir.
Vekaletnamenin Onaylanması ve Tercüme İşlemleri
Yabancı bir ülkede düzenlenmiş olan vekaletnamenin Sırbistan’da hukuki geçerlilik kazanması için izlenmesi gereken yasal prosedür çok katıdır. Öncelikle vekaletname, düzenlendiği ülkenin noter yetkilisi tarafından onaylanmalıdır. Ardından, bu noter onayının uluslararası tanınırlığı için Lahey Apostil Sözleşmesi’ne uygun olarak “Apostil” damgası ile tasdik edilmesi gerekir. Eğer vekaletnamenin düzenlendiği ülke sözleşmeye taraf değilse, Sırbistan’ın o ülkedeki diplomatik temsilciliği tarafından konsolosluk onayı (tasdik) zorunludur. Son aşamada, Apostilli (veya konsolosluk onaylı) vekaletnamenin orijinali, Sırbistan Adalet Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir yeminli tercüman tarafından eksiksiz olarak Sırpçaya çevrilir. Yeminli tercümanın mührü ve imzası, çevirinin aslına uygunluğunu garanti eder ve APR bu çeviriyi resmi belge olarak kabul eder.
Kayıt Başvurusu Formunun Doldurulması
Şirket tescili için en önemli belge, Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu (APR) tarafından belirlenen resmi başvuru formunun (Prijava za registraciju) eksiksiz ve hatasız doldurulmasıdır. Bu form, şirketin kimliğini ve temel yapısal bilgilerini resmi makamlara sunar. Formda, şirketin adı, adresi, faaliyet alanı (yasal kod numarası ile), taahhüt edilen sermaye miktarı, kurucuların (ortakların) tam kimlik bilgileri ve atanacak müdürün (direktörün) kişisel verileri belirtilmelidir. Ayrıca, şirketin temsil yetkisi (bireysel mi yoksa ortak temsil mi) ve şirket muhasebecisinin iletişim bilgileri de formun ilgili bölümlerine işlenir. Formun doldurulması Sırpça yapılır ve tüm verilerin daha önce hazırlanan Kurucu Belgesi/Sözleşmesi ile tam olarak örtüşmesi zorunludur. Yanlış veya tutarsız bilgiler içeren başvurular, APR tarafından derhal reddedilir ve ek ücret ödenerek yeniden başvuru süreci başlatılır.
Kayıt Ücretlerinin Ödenmesi
Şirket tescil süreci, Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu (APR) tarafından belirlenen idari harçların ve ücretlerin ödenmesini gerektirir. Bu ücretler, şirket türüne (örneğin, DOO veya AD), talep edilen ek hizmetlere (isim rezervasyonu, tescil değişikliği vb.) ve başvurunun elektronik mi yoksa fiziki mi yapıldığına göre değişiklik gösterebilir. Ödeme, APR’nin resmi banka hesaplarına yapılmalıdır ve ödeme kanıtının (banka dekontu veya makbuzu) tescil başvuru belgeleriyle birlikte sunulması zorunludur. Ödeme yapılmadan veya eksik ödeme yapılması durumunda başvuru işleme alınmayacaktır. Ayrıca, başvuru reddedilse dahi bu ücretler iade edilmez. Bu nedenle, başvuru yapmadan önce APR’nin güncel ücret tarifesini kontrol etmek ve doğru miktarı tam olarak ödediğinizden emin olmak önemlidir. Bu ücretler, sürecin bir parçası olarak kabul edilmeli ve bütçeye dahil edilmelidir.
Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu’na (APR) Başvuru
Tüm belgeler hazırlandıktan, noter onayları ve tercümeler tamamlandıktan sonra, son başvuru Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu’na (APR) yapılır. Başvuru, fiziksel olarak kurumun ofisine belgelerin sunulması yoluyla veya giderek yaygınlaşan elektronik başvuru yoluyla gerçekleştirilebilir. Elektronik başvuru, daha hızlı işlem süresi sunmakla birlikte, yabancı kurucular için Sırp e-imzası (elektronik sertifika) gerektirebilir. Fiziki başvuruda ise, kurucunun vekili (avukat veya danışman) tüm evrak setini teslim eder. APR, başvuruyu aldıktan sonra yasal bir süre içinde (genellikle 5 iş günü) belgeleri inceler. Eksik veya hatalı belge bulunması durumunda, başvuru sahibine düzeltmeler için ek bir süre tanınır, ancak bu, süreci uzatabilir. Başvurunun onaylanmasıyla birlikte şirket tescil edilir ve Vergi Kimlik Numarası (PIB) otomatik olarak atanır.
İmzaların Noter Tasdiki Süreci
Şirket kuruluş sürecinde, özellikle Kurucu Belgesi/Sözleşmesi ve müdürün imza sirküleri için noter tasdiki hayati öneme sahiptir. Yabancı kurucular için bu tasdik süreci kendi ülkelerinde başlar. Kurucular, kendi ülkelerindeki yetkili bir noter huzurunda belgeleri imzalamalıdır. Bu noter onayının uluslararası alanda tanınması için ise, belgenin üzerine Apostil damgası (Lahey Sözleşmesine göre) eklenmesi gerekir. Sırbistan’da atanacak müdürün (Direktor) imza sirküleri (overen potpis) ise genellikle Sırbistan’daki bir noter huzurunda, müdürün pasaportu ile birlikte imzalanarak onaylanır. Bu belge, müdürün şirketi yasal olarak temsil etme yetkisini gösterir ve banka işlemleri ile APR başvurusu için zorunludur. Noter tasdiklerinin güncel ve eksiksiz olması, tescil sürecinin sorunsuz ilerlemesi için temel bir gerekliliktir.
Adres Tespiti ve Kira Sözleşmesi
Sırbistan’da tescil edilecek her şirketin resmi bir adresi (sedište) olması zorunludur. Bu adres, Ticaret Sicili Kurumu’na (APR) bildirilir ve şirketin tüm resmi yazışmaları için kullanılır. Yabancı yatırımcılar için bu adres genellikle bir ofis binası, sanal ofis hizmeti sağlayıcısının adresi veya kiralanmış bir mülk olabilir. Adresin kanıtı olarak, şirket adına yapılmış bir kira sözleşmesi (Ugovor o zakupu) veya mülk sahipliğini gösteren bir belge APR’ye sunulmalıdır. Kira sözleşmesinin Sırpça hazırlanmış olması veya Sırpçaya yeminli tercümesi yapılmış olması gerekir. Kira sözleşmesinin noter tarafından tasdik edilmesi yasal bir zorunluluk olmamakla birlikte, çoğu danışmanlık firması işlemlerin güvenilirliği ve hukuki sağlamlığı açısından bu tasdiki önermektedir. Bu adres, daha sonra vergi dairesi ve diğer resmi kurumlar tarafından denetimler için kullanılacaktır.
Yönetici ve Kurucular İçin Sabıka Kaydı Belgesi
Sırbistan hukukunda, özellikle belirli sektörlerde (örneğin finansal hizmetler) faaliyet gösterecek şirketlerin yöneticileri (müdürleri) ve bazı durumlarda kurucuları için, kişinin yasal olarak yönetici pozisyonunda bulunmasını engelleyen herhangi bir mahkumiyetinin olmadığına dair bir beyan veya belge talep edilebilir. Yeni bir kanun değişikliği bu tür bir sabıka kaydı belgesini genel bir gereklilik olmaktan çıkarsa da, APR başvurusunda müdürün, Sırbistan’daki Ticaret Sicili Kurumu’nun ilgili kanun maddeleri uyarınca şirket müdürü olma yeterliliğine sahip olduğunu beyan etmesi zorunludur. Bu beyan, müdürün daha önce ticari suçlardan hüküm giymediğini veya ticari bir faaliyetten men edilmediğini teyit eder. Yabancı yöneticiler için bu beyanın, kendi ülkelerinin ilgili makamlarından alınacak benzer bir belge ile desteklenmesi de tavsiye edilebilir, bu da yine Apostil ve yeminli tercüme gerektirir.
Şirket Mührü ve Vergi Kimlik Numarası (PIB) Alınması
Şirket tescil edildikten sonraki kritik adımlardan biri Vergi Kimlik Numarası (PIB – Poreski identifikacioni broj) alınmasıdır. İyi haber şu ki, Sırbistan’da DOO tescili, Ticaret Sicili Kurumu (APR) tarafından tamamlandığında, PIB otomatik olarak şirket adına atanır ve APR kararıyla birlikte yatırımcıya bildirilir. Bu numara, şirketin resmi ve hukuki kimlik numarasıdır ve tüm vergi, banka ve resmi işlemler için kullanılır. Şirket mührü (pečat) kullanımı, 2018 yılındaki yasal değişikliklerle zorunlu olmaktan çıkarılmıştır, ancak birçok Sırp kurumu ve iş ortağı hala mühür kullanmayı tercih etmektedir. Bu nedenle, şirket kurucularının bir mühür yaptırması pratik işlemler için hala yaygın bir uygulamadır. Mühür, şirket adı ve PIB numarasını içerecek şekilde bir mühür yapım atölyesinde kolayca yaptırılabilir.
KDV (PDV) Kaydı ve Yükümlülükler
Katma Değer Vergisi (PDV – Porez na dodatu vrednost), Sırbistan’da standart oranı %20 olan önemli bir vergi yükümlülüğüdür. Bir şirket, yıllık cirosu belirli bir eşiği (halihazırda 8 milyon RSD, yaklaşık 68.000 Euro) aştığında KDV sistemine kaydolmak zorundadır. Ancak, yabancı yatırımcılar ve yeni kurulan şirketler, bu eşiği aşmamış olsalar bile, gönüllü olarak KDV mükellefi olmayı tercih edebilirler. Gönüllü kayıt, özellikle büyük yatırımlar yapan veya yurt dışına mal ve hizmet satan şirketler için avantajlıdır, çünkü bu, ödenen KDV’yi geri talep etmelerini sağlar. KDV kaydı, şirketin tescil edilmesinden sonraki 15 gün içinde veya ciro eşiğinin aşıldığı tarihten itibaren ilgili Vergi İdaresi ofisine başvuru yapılarak gerçekleştirilir. Başvuru, doğru formların doldurulması ve faaliyet alanına dair ek belgelerin sunulmasını gerektirir. KDV kaydı, şirketin mali ve muhasebe yükümlülüklerinin önemli bir parçasıdır.
Gümrük ve Dış Ticaret Kayıtları
Sırbistan’da dış ticaret yapmayı planlayan, yani ithalat ve/veya ihracat yapacak olan şirketlerin, Vergi İdaresi’nden Vergi Kimlik Numarası (PIB) aldıktan sonra Gümrük İdaresi’ne de kaydolması gerekebilir. Gümrük işlemleri için, şirketin gümrük yetkilendirmesi alması (carinski broj) ve gerekli gümrük beyannamelerini sunabilecek yetkili kişileri belirlemesi önemlidir. Sırbistan’ın serbest ticaret anlaşmalarının (özellikle CEFTA, EAEU ve Türkiye ile) sunduğu avantajlardan yararlanabilmek için, menşe kurallarına sıkı sıkıya uyulması gerekir. Bu süreç, karmaşık gümrük tarifeleri ve prosedürleri içerdiğinden, genellikle gümrük müşavirleri veya uzman lojistik firmaları aracılığıyla yürütülür. Ayrıca, uluslararası ödemeler yapmak ve almak için bankada döviz hesaplarının açılması ve bu işlemlerin Sırbistan Ulusal Bankası (NBS) düzenlemelerine uygun olarak gerçekleştirilmesi zorunludur.
Çalışanların Kaydı ve İş Kanunu Yükümlülükleri
Şirket, Sırbistan’da faaliyete başladığında ve çalışan istihdam ettiğinde, Sırp İş Kanunu’na (Zakon o radu) tam olarak uymak zorundadır. İşe alım sürecinde ilk ve en önemli adım, her çalışanla yazılı bir iş sözleşmesi (Ugovor o radu) imzalamaktır. İş sözleşmesinin imzalanmasından hemen önce, şirket çalışanı Sırbistan Sosyal Sigortalar Kurumu’na (Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja) kaydettirmek zorundadır. Bu kayıt, emeklilik, sağlık ve işsizlik sigortasını kapsar ve elektronik olarak yapılır. İşveren, çalışanın net maaşını ödemenin yanı sıra, brüt maaş üzerinden hesaplanan tüm sosyal katkı paylarını ve gelir vergisini Vergi İdaresi’ne düzenli olarak beyan etmek ve ödemekle yükümlüdür. Yabancı müdürler dahil olmak üzere, yabancı çalışanların Sırbistan’da çalışabilmesi için ayrıca çalışma ve oturma izni alması gerekmektedir. İş kanununa uyum, ağır cezai yaptırımlardan kaçınmak için hayati önem taşır.
Sağlık ve Emeklilik Sigortası Kayıtları
Sırbistan’da çalışanların zorunlu sosyal sigorta kaydı, Merkez Zorunlu Sosyal Sigorta Kayıtları Kurumu (CRSO) aracılığıyla yapılır. Bu kayıt, çalışanın işe başlamasından hemen önce (en geç bir gün önce) yapılmalıdır ve iki ana bileşeni kapsar: Emeklilik ve Maluliyet Sigortası (PIO) ile Sağlık Sigortası (ZO). Şirket müdürü de dahil olmak üzere, şirkette çalışan herkes (kurucular dahil) bu zorunlu sigorta kapsamına girmek zorundadır. İşveren, her ay çalışanın maaş bordrosu üzerinden hesaplanan bu katkı paylarını, çalışanın ücretinden kesilen paylar ve işverenin üstlendiği paylar dahil olmak üzere, Vergi İdaresi’ne tek bir bildirimle ödemekle yükümlüdür. Doğru ve zamanında kayıt, çalışanın sosyal güvenlik haklarının korunması ve şirketin yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi açısından kritik öneme sahiptir. Yabancı yöneticilerin de Sırbistan’da sigortalı olmaları genel kuraldır.
E-İmza ve Elektronik İşlemlere Geçiş
Sırbistan’da kamu yönetimi giderek dijitalleşmekte olup, birçok resmi işlem (özellikle Vergi İdaresi ve Gümrük işlemleri) için elektronik imza (e-potpis) kullanımı zorunlu hale gelmektedir. Yeni kurulan şirketlerin müdürlerinin, şirketin resmi işlemlerini yapabilmeleri için Sırbistan’da yetkili bir sertifika sağlayıcısından (örneğin Posta) elektronik sertifika alması gerekmektedir. Bu e-imza, banka işlemleri, KDV beyannameleri, çalışan kayıtları ve diğer elektronik hizmetlere erişim için kullanılır. Yabancı uyruklu yöneticiler için e-imza alma süreci, yerel bir banka hesabı ve oturma izni gerektirebilir. Şirket kurulduktan sonra, tüm yasal temsilcilerin bu dijital kimliğe sahip olması, günlük operasyonel verimlilik ve yasal uyum açısından kritik bir adımdır. Elektronik sertifika, Sırp makamlarıyla olan iletişimi hızlandırır ve basitleştirir.
Muhasebeci Seçimi ve Yasal Temsil
Sırbistan’da yasalara göre, her şirketin profesyonel bir muhasebeci (knjigovođa) veya muhasebe firması ile çalışması zorunludur. Muhasebeci sadece defter tutmaktan değil, aynı zamanda şirketin tüm vergi beyannamelerinin (Kurumlar Vergisi, KDV, Gelir Vergisi vb.) doğru, zamanında ve Sırp yasalarına uygun olarak hazırlanmasından ve sunulmasından da sorumludur. Yabancı yatırımcılar için, Sırp vergi ve muhasebe mevzuatına hakim, güvenilir bir muhasebe ortağı seçmek, iş başarısının anahtarıdır. Muhasebe firması, aynı zamanda şirketin yasal temsilcisi olarak da hareket edebilir ve Vergi İdaresi’ne karşı şirketi temsil etme yetkisine sahip olabilir. İyi bir muhasebeci, vergi planlamasında yardımcı olabilir, teşviklerden yararlanma konusunda rehberlik edebilir ve şirketi olası hukuki ve mali risklere karşı korur.
Şirket Kurulumundan Sonraki İlk Adımlar
Şirketin Ticaret Sicili Kurumu’na (APR) tescil edilmesi ve Vergi Kimlik Numarası (PIB) almasının ardından atılması gereken operasyonel adımlar, işin fiilen başlaması için esastır. İlk olarak, geçici banka hesabı daimi işletme hesabına dönüştürülmeli ve taahhüt edilen sermaye resmen şirkete aktarılmalıdır. İkinci olarak, şirketin faaliyet göstereceği adrese ilişkin kira sözleşmesi resmi olarak yürürlüğe konulmalıdır. Üçüncü olarak, müdür ve diğer çalışanların Sosyal Sigortalar Kurumu’na kayıtları tamamlanmalıdır. Dördüncü olarak, muhasebeci ile sözleşme imzalanmalı ve ilk ayın mali işlemleri için hazırlıklara başlanmalıdır. Beşinci ve son olarak, şirketin faaliyet alanına özgü ek lisans veya izinler (varsa) için ilgili kurumlara başvurulmalıdır. Bu ilk adımlar, şirketin yasal ve operasyonel olarak tam uyum içinde çalışmaya başlamasını sağlar.
Yabancı Para Birimi Hesaplarının Açılması
Uluslararası ticaret ve yabancı yatırımın gereği olarak, Sırbistan’da faaliyet gösteren şirketler genellikle Sırp Dinarı (RSD) hesabının yanı sıra yabancı para birimi hesaplarına (devizni račun) ihtiyaç duyarlar. Bu hesaplar, Euro, ABD Doları, İsviçre Frangı gibi ana döviz birimlerinde ödeme almak ve yapmak için kullanılır. Yabancı para birimi hesapları, şirketin tescil edilmesinden ve PIB numarasının alınmasından sonra yerel bankalarda açılabilir. Sırbistan Ulusal Bankası (NBS) tarafından belirlenen döviz işlemleri düzenlemelerine sıkı sıkıya uyulması gerekmektedir. Özellikle, büyük uluslararası transferler veya sermaye hareketleri için bankalar ek belgeler ve işlem nedeni kanıtı talep edebilirler. Yabancı para hesaplarının açılması, uluslararası operasyonların verimliliği ve yabancı kurucular tarafından yapılan sermaye akışlarının yönetilmesi için zorunludur.
Yasal Değişiklikler ve Sürekli Uyum
Sırbistan’ın iş ortamı ve yasal çerçevesi, özellikle AB üyeliği süreci kapsamında, sürekli olarak gelişmekte ve değişmektedir. Şirketlerin, Ticaret Kanunu, Vergi Kanunu, İş Kanunu ve diğer ilgili düzenlemelerdeki güncel değişikliklere sürekli olarak uyum sağlaması hayati önem taşır. Örneğin, asgari ücretin değişmesi, KDV oranlarındaki ayarlamalar veya e-devlet hizmetlerine geçiş, tüm şirketlerin uygulamalarını derhal revize etmesini gerektirir. Bu sürekli uyumu sağlamak için, yatırımcıların yerel hukuk ve muhasebe danışmanlarıyla düzenli iletişimde olması ve periyodik yasal denetimler (legal compliance checks) yapması önerilir. Yasal değişikliklere zamanında uyum sağlamamak, cezai yaptırımlar, faizler ve şirketin itibarının zarar görmesi gibi ciddi sonuçlar doğurabilir. Yabancı yatırımcılar için bu dinamik ortamda bir uzman rehberliği almak, riskleri minimize etmenin en etkili yoludur.
Finansal Raporlama Yükümlülükleri
Sırbistan’da faaliyet gösteren tüm şirketler (DOO dahil), Sırp Muhasebe Standartlarına (veya büyük şirketler için IFRS’ye) uygun olarak düzenli finansal raporlama yükümlülüklerine sahiptir. Temel yükümlülük, yıllık mali tabloların (Bilanço, Gelir Tablosu ve dipnotlar) hazırlanması ve Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu’na (APR) elektronik ortamda sunulmasıdır. Finansal raporların son teslim tarihi, genellikle takvim yılının bitiminden sonraki altı ay içindedir. Şirketin büyüklüğüne ve cirosuna bağlı olarak, yıllık mali tabloların bağımsız denetimden geçirilmesi de zorunlu hale gelebilir. Ayrıca, şirketler yıl içinde aylık veya üç aylık dönemlerde KDV ve Gelir Vergisi beyannamelerini de Vergi İdaresi’ne sunmak zorundadır. Bu raporlama yükümlülüklerinin eksiksiz ve hatasız yerine getirilmesi, şirketin mali şeffaflığı ve yasal uygunluğu açısından temel bir gerekliliktir.
Sektörel Lisans ve İzinlerin Alınması
Temel şirket tescili, şirketin yasal bir kimlik kazanması için yeterlidir, ancak belirli faaliyet alanlarında iş yapmak için ek sektörel lisanslar ve izinler (Dozvole i licence) gerekebilir. Örneğin, bankacılık ve finans, sigorta, telekomünikasyon, ilaç üretimi ve dağıtımı, gıda işleme, alkollü içki satışı gibi yüksek düzeyde düzenlenmiş sektörler, ilgili bakanlıklar, ajanslar veya Sırbistan Ulusal Bankası (NBS) gibi yetkili düzenleyici kurumlar tarafından verilen özel izinleri gerektirir. Bu izinler, genellikle şirketin teknik yeterliliğini, mali gücünü ve personelinin uzmanlığını kanıtlamasını gerektirir. Yatırımcıların, iş planlarını uygulamaya koymadan önce hangi lisansların gerekli olduğunu belirlemesi ve bu başvuruları zamanında yapması kritik öneme sahiptir. Bu izinlerin alınmaması, yasal yaptırımlara ve işin durdurulmasına yol açabilir.
Olası Engeller ve Çözüm Yolları
Sırbistan’da şirket kurma süreci büyük ölçüde basitleştirilmiş olsa da, yabancı yatırımcılar bazı engellerle karşılaşabilirler. En yaygın zorluklar, yabancı dildeki belgelerin (vekaletname, pasaport vb.) Apostil/tasdik ve Sırpçaya yeminli tercüme süreçlerinin karmaşıklığıdır. Başka bir engel, yerel bankaların “Müşterini Tanı” (KYC) prosedürlerinin yabancı kurucular için daha katı olması ve banka hesabı açılışının uzamasıdır. Ayrıca, Vergi İdaresi’ndeki bazı bürokratik işlemlerin hala tam olarak dijitalleşmemiş olması, fiziki evrak gereksinimlerini beraberinde getirebilir. Bu engelleri aşmanın en etkili yolu, Sırp Ticaret Hukuku ve idari uygulamaları konusunda uzmanlaşmış yerel bir avukat veya danışmanlık firması ile iş birliği yapmaktır. Bu profesyoneller, tüm evrakların ön kontrolünü yaparak red riskini en aza indirir ve idari kurumlarla iletişimi kolaylaştırır.
Şirket Tasfiyesi ve Kapanış İşlemleri
Şirketin kuruluşu kadar, faaliyetin sona ermesi durumunda yasal olarak tasfiyesi (likvidacija) de önemlidir. Sırbistan’da bir şirketin faaliyetine son verilmesi kararı alındığında, bu durumun Sırbistan Ticaret Sicili Kurumu’na (APR) bildirilmesi gerekir. Tasfiye süreci, şirketin tüm alacak ve borçlarının tasfiye edilmesini, kalan varlıkların ortaklara dağıtılmasını ve tüm vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesini içerir. Şirketin bir tasfiye yöneticisi ataması ve tasfiye duyurusunu APR’de yayımlaması zorunludur. Tasfiye süreci genellikle birkaç ay sürer ve tamamlandığında şirket Ticaret Sicili’nden silinir. Bu süreç, karmaşık hukuki ve mali adımlar içerdiği için, bir muhasebeci ve avukat gözetiminde yürütülmelidir. Hukuki tasfiyenin doğru yapılmaması, kurucular üzerinde gelecekteki yükümlülüklere yol açabilir.
Vergi İncelemeleri ve Denetimler
Sırbistan Vergi İdaresi (Poreska uprava), şirketlerin vergi beyannamelerinin doğruluğunu ve yasal uyumunu sağlamak amacıyla düzenli veya rastgele vergi incelemeleri (poreska kontrola) ve denetimler yapma yetkisine sahiptir. Bu denetimler, Kurumlar Vergisi, KDV ve çalışan maaşları üzerinden ödenen vergiler gibi çeşitli vergi türlerini kapsayabilir. Yabancı yatırımcıların şirketleri, özellikle büyük uluslararası işlemler ve transfer fiyatlandırması söz konusu olduğunda, daha fazla inceleme odağı olabilir. Şirketin tüm finansal kayıtları, faturaları, sözleşmeleri ve diğer ticari belgeleri, denetim sırasında Vergi İdaresi’ne sunulmak üzere Sırpça olarak düzenli ve sistematik bir şekilde saklanmalıdır. Denetimlerin başarıyla geçilmesi, doğru ve şeffaf muhasebe kayıtlarının tutulmasına ve yerel muhasebe standartlarına tam uyuma bağlıdır.
Personel İşe Alımı ve Yabancı Çalışma İzinleri
Şirketin operasyonlarını başlatması için yerel veya yabancı personel istihdam etmesi gerektiğinde, yabancı uyruklu çalışanlar için çalışma izni (radna dozvola) alınması zorunludur. Yabancı bir kişinin Sırbistan’da çalışabilmesi için öncelikle oturma iznine (boravišna dozvola) ve ardından çalışma iznine sahip olması gerekir. Şirket, yabancı çalışanın Sırbistan’da istihdam edilmesi için gerekçeyi kanıtlamalı ve yerel işgücü piyasasında o pozisyon için uygun bir aday bulunamadığını göstermelidir (bazı uzmanlık alanları hariç). Çalışma izni başvurusu, Sırbistan İstihdam Dairesi’ne (Nacionalna služba za zapošljavanje) yapılır. Bu süreç zaman alıcı ve bürokratik olabilir. Bu nedenle, personel ihtiyacının ortaya çıkmasından çok önce izin sürecinin başlatılması, iş operasyonlarının aksamaması için önemlidir.
Fikri Mülkiyetin Korunması ve Tescili
Yeni kurulan bir şirketin sahip olduğu marka, patent veya endüstriyel tasarım gibi fikri mülkiyet haklarının Sırbistan’da korunması, işin uzun vadeli başarısı için kritik öneme sahiptir. Şirket adı tescili, markanın korunması anlamına gelmez. Marka ve diğer fikri mülkiyet hakları, Sırbistan Fikri Mülkiyet Ofisi’ne (Zavod za intelektualnu svojinu) ayrı bir başvuru ile tescil edilmelidir. Bu tescil, şirketin ticari markasını Sırp pazarında yasal olarak korumasını ve rakiplerin benzer isimleri veya logoları kullanmasını engellemesini sağlar. Tescil süreci, başvuru formlarının Sırpça doldurulmasını, gerekli ücretlerin ödenmesini ve belirli bir inceleme süresini içerir. Uluslararası tescil sistemleri (Madrid Protokolü gibi) aracılığıyla Sırbistan’a uzatma seçenekleri de mevcuttur.
Dijitalleşme ve E-Hizmetler Kullanımı
Sırbistan, kamu hizmetlerinde dijitalleşmeye büyük önem vermektedir. Yeni kurulan şirketlerin bu e-hizmetleri aktif olarak kullanması, hem zaman hem de maliyet açısından verimlilik sağlar. Ticaret Sicili Kurumu (APR), Vergi İdaresi ve Sosyal Sigortalar Kurumu gibi birçok kurum, başvuruların ve beyannamelerin büyük bir kısmını elektronik ortamda kabul etmektedir. Elektronik imza (e-potpis) edinildikten sonra, şirket müdürleri veya yetkili temsilcileri, çevrimiçi portallar aracılığıyla şirket bilgilerini güncelleyebilir, vergi beyannamelerini gönderebilir ve çalışan kayıt işlemlerini yapabilirler. Yabancı yatırımcılar için bu e-hizmetlere hızlı uyum sağlamak, yerel danışmanlık firmalarıyla iş birliği yaparak bu dijital süreçleri etkin bir şekilde yönetmek anlamına gelir.
Kurumsal Yönetim ve İç Düzenlemeler
Sınırlı Sorumluluk Şirketi (DOO) yapısı basit bir yönetim sunsa da, şirketin büyümesiyle birlikte kurumsal yönetim (korporativno upravljanje) standartlarına uyum sağlamak önemlidir. Kurucu Sözleşmesi’nde (veya Kurucu Belgesi’nde) belirlenen iç düzenlemeler, şirketin hissedarlar toplantıları, müdürün yetki sınırları, karar alma mekanizmaları ve kar dağıtım politikaları gibi temel işleyiş kurallarını detaylandırmalıdır. Bu iç düzenlemelerin Sırp Ticaret Kanunu ile tam uyumlu olması gerekir. Özellikle birden fazla kurucu ortağın olduğu durumlarda, bir ortaklık anlaşmasının (ortački ugovor) Sırp yasalarına göre hazırlanması, anlaşmazlıkların önlenmesi ve şirketin istikrarlı yönetimi için kritik bir adımdır.
Şirketler Arası İşlemlerde Transfer Fiyatlandırması
Yabancı yatırımcılar için Sırbistan’da şirket kurmanın önemli bir mali ve hukuki boyutu, bağlı şirketler (ilgili taraflar) arasındaki işlemlerde Transfer Fiyatlandırması (Transferne cene) kurallarına uyum zorunluluğudur. Eğer kurucu şirket, Sırbistan’daki yeni şirketiyle mal veya hizmet alım/satımı yapıyorsa, bu işlemlerin piyasa koşullarına uygun (arm’s length) fiyatlarla yapıldığını kanıtlayan bir transfer fiyatlandırması belgesi (Studija o transfernim cenama) hazırlaması ve bunu yıllık vergi beyannamesiyle birlikte sunması gerekebilir. Bu, Sırbistan Vergi İdaresi’nin en çok dikkat ettiği konulardan biridir ve doğru belgelendirme yapılmaması durumunda ciddi vergi cezaları uygulanabilir. Bu karmaşık konunun yönetimi için uluslararası vergi konusunda uzmanlaşmış danışmanlarla çalışmak şiddetle tavsiye edilir.
Çevre ve İş Güvenliği Düzenlemeleri
Sırbistan’da faaliyet gösteren her şirket, faaliyet alanına bağlı olarak Çevre Koruma Kanunu (Zakon o zaštiti životne sredine) ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu (Zakon o bezbednosti i zdravlju na radu) başta olmak üzere ilgili tüm düzenlemelere uymak zorundadır. Özellikle üretim, inşaat veya sanayi sektörlerinde faaliyet gösteren şirketler için, çevre izinlerinin (ekolojik lisanslar) alınması ve düzenli çevre raporlaması yapılması gerekebilir. İş Sağlığı ve Güvenliği konusunda, her şirketin bir İş Güvenliği Uzmanı (lice za bezbednost i zdravlje na radu) ataması, risk değerlendirmesi yapması ve çalışanlara düzenli eğitimler vermesi zorunludur. Bu düzenlemelere uyum, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda şirketin kurumsal sosyal sorumluluğunun da bir göstergesidir.
Yerel Teşvik ve Destek Programları
Sırbistan Hükümeti ve yerel yönetimler, yabancı yatırımcıları çekmek amacıyla çeşitli teşvik ve destek programları sunmaktadır. Bu teşvikler, genellikle büyük ölçekli yatırımlar için nakit hibe, yeni işe alınan çalışanlar için maaş sübvansiyonları, vergi avantajları (örneğin, kalkınma bölgelerinde) veya altyapı desteği şeklinde olabilir. Yatırımcıların, iş planlarının hangi teşvik programlarına uygun olduğunu belirlemesi ve ilgili devlet kurumu olan Sırbistan Yatırım ve İhracat Promosyon Ajansı (SIEPA’nın görevlerini devralan kurumlar) ile iletişime geçmesi gerekir. Başvurular karmaşık olabilir ve kapsamlı bir iş planı, finansal projeksiyonlar ve istihdam taahhütleri gerektirir. Erken aşamada bu teşvikleri araştırmak, projenin toplam maliyetini ve karlılığını önemli ölçüde etkileyebilir.
Temsilcilik Ofisi veya Şube Açma Alternatifleri
Sırbistan’da şirket kurmak (DOO) en yaygın yol olsa da, yabancı yatırımcılar için bir Temsilcilik Ofisi (Predstavništvo) veya Şube (Ogranak) açma alternatifleri de mevcuttur. Temsilcilik Ofisi, Sırbistan’da sadece ana şirketi adına pazar araştırması, tanıtım ve hazırlık faaliyetleri yürütebilir, ancak doğrudan ticari faaliyet yapamaz ve fatura kesemez. Temsilcilik Ofisi’nin vergi yükümlülükleri sınırlıdır. Buna karşın, bir Şube, ana şirketin hukuki bir uzantısıdır, ticari faaliyet yapabilir ve fatura kesebilir. Ancak Şube’nin yasal sorumluluğu ana şirkete aittir ve kuruluşu DOO’ya göre daha karmaşık olabilir. Yatırımcının Sırbistan pazarında ne kadar aktif ve kapsamlı faaliyet göstermek istediğine bağlı olarak, en uygun hukuki yapının seçilmesi, kuruluş belgeleri ve süreçleri üzerinde belirleyici olacaktır.
Sözleşme Hukuku ve Ticari Anlaşmalar
Şirket tescil edildikten sonra, Sırbistan’da faaliyet gösterirken yerel ve uluslararası iş ortaklarıyla yapılan tüm ticari sözleşmelerin Sırp Sözleşme Hukuku’na (Zakon o obligacionim odnosima) uygun olması gerekir. Bu, satış sözleşmeleri, hizmet sözleşmeleri, tedarik anlaşmaları ve distribütörlük sözleşmeleri gibi temel ticari belgeleri kapsar. Sözleşmelerin hem Sırpça hem de yabancı dilde hazırlanması ve olası anlaşmazlıkların çözüm yeri olarak Sırp mahkemelerinin veya uluslararası tahkimin belirlenmesi yaygın uygulamalardır. Yabancı yatırımcılar için, tüm önemli ticari anlaşmaların yerel Sırp avukatlar tarafından incelenmesi ve hazırlanması, hukuki risklerin minimize edilmesi ve şirketin haklarının korunması açısından hayati önem taşır. Sözleşme hükümlerinde Sırp yasal gerekliliklerine dikkat edilmelidir.
Veri Gizliliği ve KVKK Uyum Süreci
Sırbistan, Avrupa Birliği’nin Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR) ile büyük ölçüde uyumlu olan kendi Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na (Zakon o zaštiti podataka o ličnosti) sahiptir. Şirketlerin, çalışanlarına, müşterilerine ve iş ortaklarına ait tüm kişisel verileri işlerken bu yasalara tam olarak uyması zorunludur. Uyum süreci, veri işleme faaliyetlerinin kayıt altına alınmasını, veri gizliliği politikalarının ve rıza formlarının hazırlanmasını, ve hassas verilerin korunması için uygun teknik ve organizasyonel önlemlerin alınmasını içerir. Yabancı kurucular, Sırbistan’daki şirketlerinin veri gizliliği yükümlülüklerini ciddiye almalı ve gerekirse bir Veri Koruma Görevlisi (DPO) atamalıdır. Yasalara uymama durumunda yüksek idari para cezaları ile karşılaşılabilir.
Sosyal Sorumluluk ve Etik Kurallar
Sırbistan’da başarılı bir uzun vadeli iş yürütmek için, şirketlerin sadece yasalara değil, aynı zamanda yerel sosyal sorumluluk (CSR) ve etik kurallara da uyması beklenir. Yerel topluluğa katkıda bulunmak, şeffaflık ve dürüstlük ilkelerine bağlı kalmak, şirketin itibarını artırır ve yerel iş ortakları ve hükümet yetkilileriyle ilişkileri güçlendirir. Özellikle büyük ölçekli yabancı yatırımlar için, çevre dostu uygulamaların benimsenmesi ve işgücü haklarına saygı gösterilmesi önemlidir. Şirket içi etik kuralların ve yolsuzlukla mücadele politikalarının oluşturulması, uluslararası standartlara uyumu destekler ve Sırp pazarındaki güvenilirliği pekiştirir.
Yabancı Sermaye Hareketleri ve Raporlama
Sırbistan’daki şirketlerin yabancı kurucularından veya iştiraklerinden aldıkları ya da gönderdikleri tüm sermaye hareketleri (kredi, sermaye artırımı, kâr transferi vb.), Sırbistan Ulusal Bankası (NBS) tarafından belirlenen döviz işlemleri yönetmeliklerine tabidir. Büyük sermaye hareketlerinin çoğu serbest olmasına rağmen, bankalar bu işlemler için işlem nedenini ve dayanak belgeleri (sözleşmeler, kararlar) talep ederler. Şirketler, yaptıkları uluslararası ödemeleri ve aldıkları yabancı kredileri düzenli olarak NBS’ye raporlamakla yükümlüdürler. Bu raporlama yükümlülüklerinin doğru yerine getirilmesi, şirketin finansal şeffaflığını sağlar ve döviz mevzuatı ihlallerinden kaynaklanabilecek cezaları önler.
Başarılı Bir Kuruluş İçin Son İpuçları
Sırbistan’da şirket kurma sürecinin başarısı, detaylara verilen önemde yatar. Yabancı yatırımcıların, Sırpçaya yeminli tercüme, Apostil onayı ve noter tasdiki gibi evrak hazırlık aşamalarını asla hafife almaması gerekir. Süreç için yerel bir profesyonel (avukat veya danışman) ile çalışmak, sadece hukuki uyumu sağlamakla kalmaz, aynı zamanda yerel bürokrasiyi aşmak için paha biçilmez bir rehberlik sunar. İkinci önemli ipucu, tüm yasal yükümlülüklerinizi (vergi ve sosyal sigorta) şirket tescilinden hemen sonra başlatmaktır. Son olarak, Sırp makamlarıyla şeffaf ve dürüst bir iletişim sürdürmek, uzun vadede iş ilişkilerini kolaylaştıracaktır. Doğru planlama ve yerel uzman desteği ile Sırbistan’da şirket kurmak, verimli ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilecek bir yatırım girişimidir.