Sırbistan Neden Yabancı Yatırımcılar İçin Cazip Bir Konumdur?
Sırbistan, düşük kurumlar vergisi oranı, Avrupa Birliği’ne (AB) aday ülke statüsü ve Gümrük Birliği gibi serbest ticaret anlaşmalarına erişimi sayesinde yabancı sermaye için stratejik bir kapı görevi görmektedir. Ülke, nitelikli ve rekabetçi işgücü maliyetleri sunarken, Avrupa’nın ana pazarlarına kolay erişim imkanı tanır. Bu avantajlar, özellikle imalat, bilişim teknolojileri ve hizmet sektörlerinde faaliyet göstermek isteyen girişimciler için önemli bir cazibe merkezidir. Ayrıca, hükümetin yabancı yatırımları teşvik etmeye yönelik aktif politikaları ve teşvik programları da yatırım kararını olumlu yönde etkilemektedir.
Sırbistan’da Şirket Kurulumuna Hangi Yasal Çerçeve Rehberlik Eder?
Sırbistan’daki şirket kuruluşları ve ticari faaliyetler, öncelikli olarak “Şirketler Kanunu” (Zakon o privrednim društvima) tarafından düzenlenmektedir. Bu kanun, şirket türlerinin tanımlarını, asgari sermaye gereksinimlerini, yönetim yapılarını ve tescil prosedürlerini ayrıntılı olarak belirler. Tüm tescil işlemleri, yetkili kurum olan Sırbistan İş Kayıt Ajansı (Agencija za privredne registre – APR) üzerinden yürütülür. Kanun, yabancı yatırımcılar ve yerel girişimciler arasında herhangi bir ayrım yapmayarak eşit şartlar sağlamaktadır, bu da uluslararası iş yapmayı kolaylaştıran temel bir hukuki güvencedir. Bu yasal yapı, yatırımcıya öngörülebilirlik ve hukuki güvenlik sunmayı amaçlamaktadır.
Yabancı Bir Yatırımcı Sırbistan’da Şirket Kurabilir mi?
Evet, yabancı gerçek ve tüzel kişiler, yerel vatandaşlarla aynı haklara ve yükümlülüklere sahip olarak Sırbistan’da kolaylıkla şirket kurabilirler. Hissedarların, yöneticilerin veya kurucuların Sırbistan vatandaşı olması veya ülkede ikamet etmesi zorunlu değildir. Bu esneklik, küresel çapta iş yapan girişimcilerin Sırp pazarında varlık göstermelerini oldukça kolaylaştırmaktadır. Tek şart, gerekli belgelerin (pasaport kopyaları, yetki belgeleri vb.) Sırpçaya çevrilmesi ve noter tasdikli olmasıdır. Yabancı yatırımcıların süreçleri genellikle vekaletname ile yerel bir avukat aracılığıyla yürütülmektedir.
Sırbistan’da En Popüler Şirket Türü Hangisidir?
Yabancı yatırımcılar arasında açık ara farkla en popüler ve en çok tercih edilen şirket türü Sınırlı Sorumluluk Şirketi’dir (Društvo sa ograničenom odgovornošću), kısaltmasıyla DOO‘dur. Bu yapı, Türkiye’deki Limited Şirket (Ltd. Şti.) muadili olarak düşünülebilir. DOO, hissedarların şirket borçlarına karşı sorumluluğunun, taahhüt ettikleri sermaye miktarıyla sınırlı olması nedeniyle tercih edilir. Esnek yönetim yapısı, düşük asgari sermaye gereksinimi ve kolay tescil süreci, onu küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) için ideal bir seçenek yapmaktadır.
Sınırlı Sorumluluk Şirketi (DOO) İçin Asgari Sermaye Şartı Nedir?
Sırbistan’daki Sınırlı Sorumluluk Şirketi (DOO) için belirlenen asgari sermaye şartı sembolik düzeydedir ve yasal olarak sadece 100 Sırp Dinarı (RSD)‘dır, ki bu da yaklaşık 1 Euro‘ya karşılık gelmektedir. Bu düşük miktar, Sırbistan’ı bölgedeki en erişilebilir pazarlardan biri yapmaktadır, zira fiilen herhangi bir finansal sermaye engeli bulunmamaktadır. Ancak, yasal minimumun işletmenin başlangıç maliyetlerini veya bankaların açılış sürecindeki beklentilerini yansıtmadığını unutmamak önemlidir.
Nominal Sermaye Miktarı İle Gerçek Yatırım Arasındaki Fark Nedir?
Nominal sermaye (RSD 100), şirketin yasal olarak kurulması için kanunen zorunlu tutulan minimum miktardır ve bu miktar, şirketin ticari faaliyetlerini sürdürmesi için gereken gerçek operasyonel yatırımı temsil etmez. Gerçek yatırım, ofis kirası, maaşlar, stok alımı ve pazarlama giderleri gibi başlangıç ve işletme maliyetlerini karşılamak için şirkete fiilen aktarılması gereken miktardır. Dolayısıyla, RSD 100 yasal bir zorunluluk olsa da, başarılı bir başlangıç için genellikle çok daha yüksek miktarlarda (örneğin birkaç bin Euro) bir işletme sermayesi gereklidir.
Anonim Şirket (AD) Kurulumunda Talep Edilen Minimum Sermaye Ne Kadardır?
Anonim Şirketler (Akcionarsko Društvo – AD), büyük ölçekli işletmeler ve halka açılmayı hedefleyen şirketler için daha uygun bir yapıdır ve DOO’ya kıyasla çok daha yüksek bir asgari sermaye gereksinimi bulunur. Kapalı Anonim Şirketler için minimum sermaye genellikle 10.000 Euro civarında olsa da, Açık Anonim Şirketler için bu miktar, yasal düzenlemeler uyarınca, yaklaşık 3.000.000 Sırp Dinarı (yaklaşık 25.500 Euro) veya bazı güncel kaynaklara göre 30.000 Euro olarak belirlenmiştir. Bu yüksek eşik, bu tür şirketlerin daha büyük ölçekli ve potansiyel olarak daha riskli işlemler için tasarlanmış olduğunu göstermektedir.
Sermaye Taahhüdü Ne Zaman ve Nasıl Gerçekleştirilmelidir?
Sınırlı Sorumluluk Şirketi (DOO) için taahhüt edilen sermayenin tamamının, şirket tescilinden hemen önce yatırılması zorunlu değildir. Sırbistan yasalarına göre, taahhüt edilen sermaye, şirketin tescil edilmesinden sonraki beş yıl içinde tamamen ödenmelidir. Bu esneklik, girişimcilere işlerini kurarken sermayelerini hemen bloke etmeme avantajı sağlar. Sermaye ödemesi, ayni (mal, gayrimenkul) veya nakdi (para) olarak yapılabilir. Nakdi ödemeler için genellikle tescil sürecinde bankada geçici bir hesap açılması istenir ve taahhüt edilen miktarın en az bir kısmı bu hesaba yatırılmalıdır, ancak bu minimum miktar RSD 100 olduğu için başlangıçta çok büyük bir yük oluşturmaz.
Komandit ve Kolektif Şirketler İçin Asgari Sermaye Gerekli midir?
Sırbistan’da Kolektif Şirket (O.D.) ve Komandit Şirket (K.D.) gibi ortaklık yapıları, Şirketler Kanunu uyarınca herhangi bir asgari sermaye şartına tabi değildir. Bu yapıların temel farkı ve özelliği, ortakların sorumluluk düzeylerinde yatmaktadır. Kolektif Şirketlerde tüm ortaklar şirket borçlarından sınırsız ve müteselsil sorumludur. Komandit Şirketlerde ise, komanditer ortakların sorumluluğu sermaye katkılarıyla sınırlı iken, komandite ortaklar sınırsız sorumluluk taşırlar. Bu sermaye şartının olmaması, bu ortaklık türlerini minimal bürokratik engellerle kurmak isteyen yerel girişimciler için cazip kılar.
Sırbistan’da Şirket Tescil Ücretleri Nelerdir?
Şirket kurmanın ilk ve resmi maliyeti, Sırbistan İş Kayıt Ajansı (APR) tarafından belirlenen tescil ücretleridir. Elektronik tescil (e-incorporation) yöntemini tercih edenler için bu ücret, standart başvurulara göre daha düşüktür ve genellikle 6.150 ila 6.780 Sırp Dinarı (RSD) aralığında, yani yaklaşık 52 ila 58 Euro civarındadır. Bu ücret, Limited Şirket (DOO) kurulumu için standart idari harcı oluşturur ve şirketin resmi olarak ticaret siciline kaydedilmesini sağlar. Tescil ücretleri yıldan yıla küçük değişiklikler gösterebilir, bu yüzden başvurudan hemen önce güncel tarifenin kontrol edilmesi tavsiye edilir.
Noter ve Tasdik Masrafları Başlangıç Bütçesini Nasıl Etkiler?
Şirket kuruluş belgelerinin (Ana Sözleşme, Tek Kurucu Kararı, Kurucu Beyanları vb.) Sırp yasalarına göre noter tarafından tasdik edilmesi yasal bir zorunluluktur. Bu noter ve tasdik masrafları, kuruluş bütçesinin önemli bir kalemini oluşturur ve genellikle 50 Euro ile 200 Euro arasında değişebilir. Masraf, belgenin uzunluğuna, içerdiği imza sayısına ve noterlerin uyguladığı resmi tarifeye bağlıdır. Özellikle yabancı kurucular için pasaport kopyalarının ve yabancı belgelerin tasdiki ek maliyetler getirebilir. Belgelerin yasal geçerliliğini sağlamak ve süreci hızlandırmak için bu masraflar kaçınılmazdır.
Hukuki Danışmanlık ve Vekaletname Maliyetleri Ne Kadardır?
Yabancı yatırımcıların Sırbistan’da şirket kurarken yerel bir avukat veya danışmanlık firmasından destek alması oldukça yaygındır ve şiddetle tavsiye edilir. Bu hizmetler, belge hazırlama, tescil başvurusu yapma ve tüm yasal süreçleri yönetmeyi kapsar. Hukuki danışmanlık ücretleri, hizmetin kapsamına (sadece tescil mi, yoksa banka hesabı açılışı ve oturum izni de dahil mi) ve danışmanlık firmasının deneyimine göre büyük ölçüde değişir. Genellikle, baştan sona kuruluş hizmetleri için öngörülen maliyet 250 Euro ile 1.500 Euro arasında bir yelpazede yer alır. Bu maliyet, sürecin sorunsuz ve hızlı ilerlemesi için genellikle en iyi yatırımdır.
Dijital İmza Sertifikası (Elektronik İmza) Edinme Maliyeti Nedir?
Sırbistan’da şirketlerin, özellikle yıllık mali raporlarını ve diğer resmi belgeleri Vergi Dairesi ve İş Kayıt Ajansı’na (APR) sunarken elektronik olarak imzalaması zorunludur. Bu amaçla, bir yetkili (genellikle şirket yöneticisi) adına elektronik imza sertifikası (Qualified Electronic Signature) alınması gerekir. Bu sertifikanın maliyeti, sertifikayı veren kuruluşa bağlı olarak değişmekle birlikte, yaklaşık 100 Euro civarındadır. Eğer kurucu/yönetici Sırbistan’da bulunmuyorsa ve bu işlem vekaletname ile uzaktan yapılıyorsa, süreç ve maliyet daha karmaşık ve pahalı hale gelebilir (bazı durumlarda 500 Euro’ya kadar çıkabilir).
Kuruluş Aşamasında Banka Hesap Açılışı Ücretleri Bulunur mu?
Şirket kurulduktan sonra, ticari faaliyetlere başlamadan önce Sırbistan’da bir kurumsal banka hesabı açılması gerekmektedir. Birçok büyük Sırp bankası (ve uluslararası bankaların Sırbistan şubeleri) kuruluş aşamasında hesap açılışı için herhangi bir ücret talep etmeyebilir, bu da bu kalemin maliyetini 0 Euro yapabilir. Ancak, bazı bankalar özellikle yabancı kurucular için ilk kurulum veya dokümantasyon işlem ücretleri uygulayabilir, bu da nadiren de olsa 300 Euro‘ya kadar bir maliyet yaratabilir. Bankaların aylık hesap işletim ücretleri ise bu başlangıç maliyetinden bağımsızdır ve işletmenin büyüklüğüne göre değişir.
Şirket Adı Rezervasyonu İçin Bir Maliyet Kalemi Var mıdır?
Sırbistan İş Kayıt Ajansı (APR), potansiyel bir şirket adı için rezervasyon yapma imkanı sunmaktadır. Şirket adının benzersizliğini ve yasal gerekliliklere uygunluğunu kontrol etmek ve bu adı belirli bir süre için (genellikle 60 gün) rezerve etmek, tescil sürecinde olası aksaklıkları önler. Bu isim rezervasyon hizmetinin maliyeti genellikle düşüktür, yaklaşık 1.670 Sırp Dinarı (RSD), yani yaklaşık 14 Euro civarındadır. Bu, yasal olarak zorunlu bir adım olmasa da, tescil sürecinin pürüzsüz ilerlemesi ve seçilen ismin başkası tarafından alınmaması için yapılması tavsiye edilen bir ön hazırlık maliyetidir.
Sırbistan’da Kurumlar Vergisi Oranı Kaçtır ve Nasıl Hesaplanır?
Sırbistan, yabancı yatırımcılar için Avrupa’daki en cazip kurumlar vergisi oranlarından birini sunmaktadır. Kurumlar Vergisi (Porez na dobit pravnih lica) oranı sabit ve düşük bir seviyede, %15 olarak belirlenmiştir. Bu vergi, şirketin mali yıldaki toplam gelirinden, yasal olarak izin verilen tüm giderler, amortismanlar ve indirimler düşüldükten sonra kalan net kar (kârlı işletme geliri) üzerinden hesaplanır. Bu sabit ve nispeten düşük oran, şirketlerin kar marjlarını artırmasına ve ülkeye olan yatırım iştahını sürdürmesine yardımcı olan temel bir finansal avantajdır. Ayrıca, küçük işletmelere uygulanan çeşitli vergi teşvikleri de bulunmaktadır.
Katma Değer Vergisi (KDV) Sistemine Kayıt Olma Şartları Nelerdir?
Katma Değer Vergisi (KDV, Sırpça: Porez na dodatu vrednost – PDV) sistemine kayıt olma zorunluluğu, şirketin yıllık cirosuna bağlıdır. Yürürlükteki yasalara göre, bir şirketin yıllık cirosu (yani son 12 ay içinde kesilen faturaların toplamı) 8 milyon Sırp Dinarını (yaklaşık 68.000 Euro) aştığı anda KDV mükellefi olarak kaydolması zorunludur. Bu eşiği aşan şirketler, takibeden 15 gün içinde Vergi Dairesi’ne başvurarak KDV kaydını tamamlamak zorundadırlar. Ancak, bu ciro eşiğini aşmayan küçük şirketler, ticari avantaj sağlamak veya daha büyük müşterilerle çalışabilmek amacıyla gönüllü olarak KDV mükellefi olmayı da tercih edebilirler.
KDV Oranları ve Uygulama Alanları Nelerdir?
Sırbistan’da iki ana KDV oranı uygulanmaktadır. Standart KDV oranı, çoğu mal ve hizmet için geçerli olan %20‘dir. Bu oran, Avrupa ortalamasına yakın bir seviyededir ve genel ticari işlemlerde uygulanır. İndirimli KDV oranı ise %10 olup, bu oran temel gıda ürünleri, ilaçlar, kitaplar, toplu taşıma hizmetleri ve konaklama hizmetleri gibi temel ihtiyaçları veya sosyal açıdan önemli görülen mal ve hizmetleri kapsamaktadır. İhracat işlemleri ise genellikle sıfır oranlı KDV’ye tabidir. Şirketlerin, sundukları mal ve hizmetlere hangi oranın uygulanacağını doğru belirlemesi, muhasebe süreçlerinin sorunsuz işlemesi açısından kritik önem taşır.
Temettü Gelirleri Üzerindeki Vergilendirme Nasıldır?
Sırbistan’da şirketlerin hissedarlara dağıttığı temettü gelirleri üzerinden vergi kesintisi yapılır (Withholding Tax). Genel olarak, temettü vergisi oranı %15 olarak uygulanmaktadır. Ancak, Sırbistan’ın Türkiye ve diğer birçok ülke ile imzaladığı Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (DTA’lar) sayesinde bu oran, hissedarın ikamet ettiği ülkeye göre indirimli veya sıfır olarak uygulanabilir. Örneğin, DTA hükümleri uyarınca bu oran %5 veya %10 gibi daha düşük bir seviyeye çekilebilir. Bu nedenle, yabancı yatırımcıların, temettü dağıtım kararı almadan önce kendi ülkeleri ile Sırbistan arasındaki anlaşmanın hükümlerini detaylıca incelemeleri, vergi yükünü optimize etme açısından hayati önem taşır.
Muhasebe ve Bordrolama Hizmetleri İçin Aylık Giderler Ne Kadardır?
Sırbistan’da faaliyet gösteren her şirketin, yerel yasalara uygun bir şekilde defter tutması ve raporlama yapması zorunludur. Bu nedenle, profesyonel bir muhasebe firmasıyla çalışmak kaçınılmazdır. Muhasebe ve defter tutma hizmetleri için aylık maliyetler, şirketin büyüklüğüne, işlem hacmine ve KDV mükellefi olup olmadığına bağlı olarak değişir. Genel olarak, basit bir operasyon yürüten ve KDV mükellefi olmayan mikro işletmeler için aylık ücretler 150 Euro’dan başlayıp, KDV mükellefi olan ve karmaşık işlemlere sahip orta ölçekli şirketler için 500 Euro’ya kadar çıkabilir. Bordrolama hizmetleri ise genellikle çalışan başına aylık 15 ila 30 Euro arasında ek bir maliyetle hesaplanır.
Sanal Ofis veya Kayıtlı Adres Maliyeti Ne Düzeydedir?
Sırbistan’da şirket tescili için yasal bir kayıtlı adrese sahip olmak zorunludur. Eğer şirket fiziksel bir ofis kiralamayacaksa, özellikle yabancı yatırımcılar için yaygın olarak sanal ofis (Virtual Office) hizmetleri tercih edilir. Sanal ofisler, yasal adresi sağlamanın yanı sıra, posta kabulü ve bazı idari hizmetleri de sunar. Bu hizmetin aylık maliyeti genellikle 50 Euro’dan başlar, bu da yıllık yaklaşık 600 Euro‘luk bir gider anlamına gelir. Belgrad’ın merkezi bölgelerinde fiziksel bir ofis kiralamak ise aylık 500 Euro’dan başlayan çok daha yüksek maliyetlere yol açacaktır. Bu sebeple, başlangıç aşamasında sanal ofisler büyük bir maliyet avantajı sunar.
Çalışan İstihdamı Durumunda İşgücü Maliyetleri Nasıl Hesaplanır?
Sırbistan, bölgedeki rekabetçi işgücü maliyetleriyle bilinir. Ancak, bir çalışanın işverene olan toplam maliyeti, çalışana ödenen net maaşın yanı sıra, devlete ödenmesi gereken zorunlu sosyal güvenlik katkı paylarını ve vergileri içerir. Bu katkı payları (emeklilik, sağlık sigortası, işsizlik), brüt maaşın belirli bir yüzdesi olarak hesaplanır ve hem işveren hem de çalışan tarafından ödenir. İşgücüne uygulanan toplam vergi ve katkı payı yükü, brüt maaşın yaklaşık %31’i civarındadır. Örneğin, asgari net maaş 32.372 RSD (yaklaşık 275 Euro) iken, işverene olan toplam maliyet 50.823 RSD (yaklaşık 430 Euro) civarına ulaşabilir.
Gerekli Lisans ve İzinleri Almanın Ek Maliyeti Var mıdır?
Şirketlerin faaliyet göstereceği sektöre bağlı olarak, ticari faaliyetlere başlamadan önce ek lisanslar, izinler veya onaylar alması gerekebilir. Örneğin, finansal hizmetler, telekomünikasyon, ilaç veya gıda üretimi gibi düzenlemeye tabi sektörlerde bu ek izinler zorunludur. Her lisansın kendi başvuru süreci ve harç maliyeti vardır. Örneğin, finansal kuruluşlar için minimum sermaye gereksinimi 20.000 Euro ile 125.000 Euro arasında değişebilir. Bu özel lisanslama maliyetleri, şirketin faaliyet alanına göre bütçeye eklenmesi gereken önemli ve değişken bir kalemdir. Bu maliyetler basit bir DOO kurulum maliyetinden bağımsızdır.
Şirket Kuruluşu Sonrası Vergi Dairesi Kayıt Süreçleri Nasıldır?
Şirket, Sırbistan İş Kayıt Ajansı’nda (APR) tescil edildikten hemen sonra otomatik olarak bir Vergi Kimlik Numarası (PIB) alır. Ancak, bu numaranın alınması, Vergi Dairesi’ndeki (Poreska uprava) tüm kayıt süreçlerinin tamamlandığı anlamına gelmez. Şirketin, Vergi Dairesi’ne ek olarak çalışan istihdam edecekse, çalışanların Sosyal Sigorta Fonu’na kaydedilmesi ve varsa KDV mükellefiyeti için ayrı bir başvurunun yapılması gerekir. Bu süreçler genellikle ücretsizdir ancak belirlenen yasal süreler içinde ve doğru formlarla tamamlanması, olası cezalardan kaçınmak için hayati önem taşır. Bu kayıtların tamamlanması genellikle birkaç gün sürer.
Sırbistan’da Şirket Kurulum Süreci Ortalama Ne Kadar Sürer?
Sırbistan’da Limited Şirket (DOO) kurulum süreci, gerekli tüm belgelerin eksiksiz ve noter tasdikli olarak hazırlanmış olması şartıyla oldukça hızlıdır. Belgelerin APR’ye sunulmasından sonra tescil işlemi genellikle 5 ila 15 gün içinde tamamlanmaktadır. Ancak, bu süreye yabancı belgelerin Sırpçaya çevrilmesi, noter tasdiki, vekaletname hazırlanması ve banka hesabı açılışı gibi ön hazırlık aşamaları dahil değildir. Genel olarak, bir yabancı yatırımcının Sırbistan’a gelip yasal süreçleri başlatıp şirketi tamamen faaliyete geçirmesi, banka hesabı aktif edildikten sonra yaklaşık 3 hafta sürebilir.
Başlangıç Maliyetlerini Düşürmek İçin Hangi Yollar İzlenebilir?
Başlangıç maliyetlerini düşürmenin en temel yolu, yasal danışmanlık hizmetlerini optimize etmek ve fiziksel ofis masrafından kaçınmaktır. Yasal süreçlerde temel tescil işlemlerini kapsayan standart paket hizmetleri tercih etmek, lüks ve kapsamlı hukuki destek yerine daha uygun maliyetli çözümler bulmayı sağlar. Ayrıca, özellikle IT veya hizmet sektöründe faaliyet gösteren şirketler için başlangıçta sanal ofis kullanmak, kira, fatura ve ofis ekipmanı gibi yüksek aylık sabit giderlerden tasarruf etmeyi sağlar. Yüksek sermaye taahhüdü yerine yasal minimum olan RSD 100 ile başlamak da başlangıç nakit akışını korumaya yardımcı olur.
Şirket Tescili İçin Gerekli Temel Belgeler Nelerdir?
Şirket tescili için gerekli olan temel belgeler listesi, seçilen şirket türüne göre değişir, ancak Limited Şirket (DOO) için gerekli olan ana belgeler şunlardır: Kurucu Kararı (tek ortak için) veya Ana Sözleşme (birden fazla ortak için), kurucu ve yöneticilerin pasaportlarının kopyaları, yetkili temsilcinin (varsa) vekaletnamesi, kayıtlı iş adresini gösteren kira sözleşmesi veya tapu belgesi ve tescil ücretinin ödendiğine dair kanıt. Yabancı dildeki tüm belgelerin yeminli tercüman tarafından Sırpçaya çevrilmesi ve noter tasdikli olması zorunludur.
Sırbistan Ticaret Odası Üyeliği Zorunlu mudur ve Maliyeti Nedir?
Sırbistan Ticaret Odaları Kanunu’na göre, Sırbistan’da kurulan tüm şirketler, otomatik olarak Sırbistan Ticaret Odası’na (Privredna komora Srbije – PKS) üye olarak kaydedilmektedir. Bu üyelik için ayrı bir başvuru prosedürü veya kurulum sırasında ek bir ücret ödenmesi gerekmez. Ancak, şirketler, büyüklüklerine ve yıllık cirolarına göre belirlenen yıllık üyelik aidatlarına tabi olabilirler. Bu aidatlar, mikro işletmeler için düşük (aylık 5 Euro civarı) seviyelerden başlayıp, büyük işletmeler için önemli miktarlara kadar çıkabilmektedir (yıllık 1.500 Euro’ya kadar).
Yabancı Para Birimi (Euro) Cinsinden Sermaye Taahhüdü Yapılabilir mi?
Evet, Sırbistan yasaları uyarınca, şirket sermayesi taahhüdü Sırp Dinarı (RSD) yerine yabancı para birimi cinsinden, genellikle Euro (EUR) cinsinden de yapılabilir. Bu, özellikle yabancı yatırımcılar için kur riskini yönetme açısından önemli bir avantajdır. Ancak, kayıt anında ve tüm resmi kayıtlarda bu yabancı para biriminin karşılığı, Sırbistan Ulusal Bankası’nın (NBS) ilgili günkü resmi kuru üzerinden Sırp Dinarı olarak gösterilir. Taahhüt edilen sermayenin bankaya yatırılması da Euro cinsinden gerçekleştirilebilir, ancak şirketin operasyonel hesabı genellikle hem RSD hem de EUR cinsinden hesapları içerir.
Sırbistan’da Şirket İçin Banka Hesap Türleri Nelerdir?
Sırbistan’da tescil edilen şirketler için iki ana banka hesabı türü bulunmaktadır. İlki, kuruluş sırasında asgari sermayenin yatırıldığı ve şirket tescil edilene kadar bloke kalan geçici (temp) hesaptır. İkincisi ise, şirket tescil edildikten sonra geçici hesabın dönüştürüldüğü veya yeni açılan, ticari faaliyetler ve günlük işlemler için kullanılan ana kurumsal (dinar ve döviz) hesaptır. Şirketler, ulusal para birimi olan RSD hesabı açmak zorundadır, ancak uluslararası işlemler için genellikle bir Euro hesabı (veya USD, CHF gibi diğer döviz hesapları) da açmayı tercih ederler.
Sermaye Değişikliklerinin Bildirilmesi Nasıl Gerçekleşir?
Bir şirket, tescilden sonra sermaye miktarını (artırmak veya azaltmak) değiştirmeye karar verdiğinde, bu değişikliğin yasal olarak geçerli olması için Sırbistan İş Kayıt Ajansı’na (APR) bildirilmesi zorunludur. Bu işlem, Genel Kurul kararı veya Kurucular Kararı ile gerçekleştirilir ve yeni sermaye miktarını gösteren belgelerle birlikte APR’ye sunulur. Bu değişiklik tescil başvurusu da tıpkı ilk tescil gibi bir harca tabidir. Bu tür bir değişiklik tescili için alınan resmi harç, değişiklik başına yaklaşık 3.230 RSD (yaklaşık 28 Euro) civarındadır ve ek değişiklikler aynı anda yapılırsa daha düşük bir ek ücret alınır.
Şirket Kurulumunda Fiziksel Varlığın (Ofis) Önemi Nedir?
Sırbistan’da yasal olarak tescil edilebilmesi için şirketin mutlaka bir kayıtlı adrese (sediste) sahip olması gerekir. Bu adres, şirketin resmi evraklarının gönderileceği yerdir. Ancak bu, başlangıç aşamasında fiziksel bir ofis kiralamayı zorunlu kılmaz. Şirketler, yasal adresi sağlamak için yukarıda belirtilen sanal ofis hizmetlerini kullanabilirler. Fiziksel bir ofisin önemi, daha çok operasyonel ihtiyaçlara, personel sayısına ve müşteri etkileşimlerine bağlıdır. Kurulumun ilk aşamasında, yasal adres gerekliliğini sanal ofisle çözmek en düşük maliyetli çözümdür.
Şirket Tescilinde Kullanılacak Belgelerin Sırpçaya Çevirisi Zorunlu mudur?
Evet, Sırbistan İş Kayıt Ajansı’na (APR) sunulan tüm yabancı dildeki belgelerin (kurucu pasaportları, ana sözleşme veya vekaletnameler gibi) yeminli tercüman tarafından Sırpçaya çevrilmesi ve bu çevirilerin yasal olarak tasdik edilmiş olması zorunludur. Bu, süreçteki en temel bürokratik gerekliliklerden biridir ve yabancı kurucular için ek bir maliyet kalemi oluşturur. Çeviri hizmetlerinin maliyeti, çevrilecek sayfa sayısına ve belgenin karmaşıklığına bağlı olarak sayfa başına 20 Euro ile 50 Euro arasında değişebilir, bu da toplam maliyeti 100-300 Euro aralığına taşıyabilir.
Sırbistan’da İşletmeler İçin Uygulanan Diğer Vergi Türleri Nelerdir?
Kurumlar vergisi ve KDV’nin yanı sıra Sırbistan’da şirketlerin tabi olduğu diğer vergi ve harçlar da bulunmaktadır. Bunlar arasında, emlak vergisi (şirketin sahip olduğu gayrimenkuller için), çevre koruma harçları (çevreye etkisi olan faaliyetler için), yerel yönetimlerin belirlediği komünal harçlar (tabela, ilan vb. için) ve maaş bordroları üzerindeki şahıs gelir vergisi ve sosyal katkı payları yer alır. Özellikle yerel harçlar, şirketin kayıtlı olduğu belediyeye ve faaliyet gösterdiği sektöre göre farklılık gösterebilir. Bu kalemler, operasyonel aylık maliyetlerin bir parçası olarak düzenli ödeme gerektiren kalemlerdir.
Yatırımcılar İçin Hükümet Teşvik Programları Var mıdır?
Sırbistan Hükümeti, özellikle büyük ölçekli ve istihdam yaratan yabancı yatırımları teşvik etmek amacıyla çeşitli destek ve teşvik programları sunmaktadır. Bu teşvikler, nakit hibeler, sübvansiyonlar, gümrük vergisi muafiyetleri ve altyapı desteği gibi çeşitli şekillerde olabilir. Hibeler genellikle yaratılan istihdam sayısına ve yatırımın yapılacağı bölgeye (az gelişmiş bölgelere öncelik verilir) göre belirlenir. Bu programlardan yararlanmak için şirketlerin belirli şartları (minimum yatırım miktarı, minimum istihdam sayısı) yerine getirmesi ve Kalkınma Ajansı’na (Development Agency of Serbia) başvuru yapması gerekmektedir.
Şirket Kuruluşunun Başlangıç Maliyet Bütçesi Örneği Nasıl Olmalıdır?
Sınırlı Sorumluluk Şirketi (DOO) kurmak isteyen yabancı bir yatırımcı için genel bir tahmini başlangıç bütçesi (maliyetler Euro cinsinden verilmiştir) aşağıdaki ana kalemlerden oluşur: Yasal Asgari Sermaye: 1 EUR (RSD 100), APR Tescil Ücreti: 55 EUR, Noter Tasdiki: 150 EUR, Yeminli Çeviri ve Tasdik: 150 EUR, Hukuki Danışmanlık (Tavsiye Edilen): 750 EUR (minimum), Elektronik İmza: 100 EUR, Sanal Ofis (İlk Yıl): 600 EUR. Bu durumda, ilk operasyonel sermaye hariç, sadece kurulum ve ilk yıl zorunlu giderler dahil toplam başlangıç maliyeti 1.806 Euro civarında olacaktır.
Sırbistan’da Şirket Kurmak İçin Oturum İzni (Vize) Gereksinimi Nedir?
Şirket kurmak, yabancı yatırımcılar için Sırbistan’da oturum izni (geçici ikamet) almanın temel yollarından biridir. Yabancı bir yönetici veya kurucu, kurduğu şirket üzerinden çalışma ve oturum izni başvurusunda bulunabilir. Bu izin, genellikle bir yıla kadar verilir ve süresiz olarak uzatılabilir. Başvuru süreci, şirketin tescil edilmesinden sonra başlar ve gerekli belgeler (şirket tescil belgesi, banka hesabı kanıtı, pasaport, sağlık sigortası ve yasal başvuru formu) ile İçişleri Bakanlığı’na yapılır. Oturum izni ve çalışma izni masrafları (harçlar ve devlet ücretleri) ek bir maliyet kalemi olup, genellikle birkaç yüz Euro’yu bulur.
Şirket Tescili İçin Kayıtlı Faaliyet Kodu Belirtmek Gerekir mi?
Evet, Sırbistan’da şirket kurarken, şirketin ana faaliyet alanını tanımlayan bir kayıtlı faaliyet kodu (şirket kodu) belirtmek zorunludur. Bu kod, Sırp sınıflandırma sistemine (Klasifikacija delatnosti) göre belirlenir ve şirketin ana iş kolunu temsil eder. Şirketler, Ana Sözleşme’de bu ana kodu belirtmekle yükümlüdür, ancak birden fazla ikincil faaliyet alanını da beyan edebilirler. Bu kodun yanlış seçilmesi, ilerleyen dönemlerde vergi ve lisanslama süreçlerinde sorunlara yol açabileceği için, şirket ana işine en uygun kodun belirlenmesi önemlidir. Bu kodun belirlenmesi için ek bir harç ödenmez.
Kurulumda Karşılaşılabilecek Olası Gizli Maliyetler Nelerdir?
Şirket kurulum sürecinde, öngörülmeyen veya “gizli” maliyetler ortaya çıkabilir. Bu maliyetler genellikle şunları içerir: Yabancı kurucuların pasaportları veya diğer kimlik belgeleri için Apostil (Lahey Apostili) alma zorunluluğu, vekaletnamelerin hazırlanması ve uluslararası noter tasdiki ücretleri, bankaların uluslararası fon transferleri için aldığı ücretler ve özellikle karmaşık veya özel sektörlerde faaliyet gösterilecekse gerekli olan beklenmedik yasal izinler. Ayrıca, yasal belgelerde yapılan hatalar nedeniyle başvurunun reddedilmesi ve yeniden başvuru harcı ödenmesi de bir gizli maliyet olarak kabul edilebilir.
Sırbistan’da Yıllık Mali Raporların Yayınlanma Zorunluluğu Var mıdır?
Sırbistan’daki tüm tüzel kişiliklerin (DOO ve AD dahil), Sırbistan İş Kayıt Ajansı’na (APR) yıllık mali raporlarını sunma ve yayınlama zorunluluğu bulunmaktadır. Bu raporlar, şirketin muhasebe standartlarına uygun olarak hazırlanmalı ve yasal süreler içinde (genellikle mali yılın bitiminden sonraki 6 ay içinde) elektronik ortamda sunulmalıdır. Raporların yayınlanması için APR’ye ödenmesi gereken bir harç bulunmaktadır; bu harç genellikle düşüktür (birkaç Euro civarındadır). Ayrıca, büyük ve orta ölçekli şirketlerin yıllık ciroları 4.400.000 Euro’nun üzerinde ise, mali raporlarının bağımsız bir denetçi tarafından denetlenmesi de zorunludur, bu da ek bir denetim maliyeti yaratır.
Başlangıçtaki Yasal Adres İçin Kira Sözleşmesi Şartları Nelerdir?
Şirket tescili için APR’ye sunulan kira sözleşmesi veya mülkiyet belgesinin, adresi yasal olarak kayıtlı adres olarak kullanma hakkını açıkça göstermesi gerekir. Kira sözleşmesi, şirket adına (veya kurucu adına, kurulum sürecinin başında) düzenlenmiş olmalı ve geçerli bir tarihe sahip olmalıdır. Sanal ofis kullanılıyorsa, bu hizmeti sunan firmanın, söz konusu adresi kullanma yetkisini onaylayan bir belgeyi sağlaması gerekir. Bu sözleşmenin, noter tarafından onaylanmış olması yasal zorunluluktur. Bu, şirketin yasal adresinin geçerliliğini ve güvenilirliğini kanıtlamak için kritik bir adımdır.
Sırbistan’da Kullanılan Resmi Muhasebe Para Birimi Nedir?
Sırbistan’da şirketlerin tüm muhasebe kayıtlarını, mali tablolarını ve resmi raporlamalarını gerçekleştirmesi gereken yasal ve resmi para birimi Sırp Dinarı (RSD)‘dır. Şirketler Euro veya başka bir yabancı para birimi cinsinden işlemler yapabilir ve bu para birimlerinde banka hesapları tutabilirler, ancak bu işlemlerin tamamı yasal raporlama amaçları için Sırbistan Ulusal Bankası’nın (NBS) günlük kurları üzerinden RSD’ye çevrilerek kaydedilmek zorundadır. Bu kural, vergi beyannameleri ve yıllık mali raporların hazırlanması sırasında mutlak suretle uyulması gereken temel bir muhasebe prensibidir.
Sırbistan’daki İşletmeler İçin Transfer Fiyatlandırması Kuralları Var mıdır?
Evet, Sırbistan’da ilişkili taraflar (örneğin, ana şirket ve Sırbistan’daki yan kuruluşu) arasındaki işlemler için Transfer Fiyatlandırması (Transfer Pricing) kuralları geçerlidir. Bu kurallar, işlemlerin piyasa koşullarına uygun (arma’s length principle) fiyatlarla yapılmasını sağlamayı amaçlar. Eğer işlemler piyasa fiyatından farklıysa, Vergi Dairesi bu farkı dikkate alarak vergilendirme yapabilir. Büyük ve orta ölçekli işletmelerin, bu tür ilişkili taraf işlemlerini belgeleyen kapsamlı bir Transfer Fiyatlandırması raporu hazırlaması ve bunu mali raporlarıyla birlikte sunması zorunludur. Bu raporlama yükümlülüğü, yıllık birkaç bin Euro’luk ek muhasebe/danışmanlık maliyeti yaratabilir.