Sırbistan Cumhuriyeti, Avrupa Birliği (AB) üyeliğine adaylık süreciyle birlikte ekonomik ve mali mevzuatını sürekli olarak modernize etmektedir. İşletmelerin en kritik operasyonel alanı olan personel maaşlarının hesaplanması, ödenmesi ve vergilendirilmesi, karmaşık bir dizi yasa ve yönetmeliğe tabidir. Bu içeriğimizde hem Sırbistan’da yatırım yapan işverenler hem de burada çalışan bireyler için maaş bordrosunun temel bileşenlerini, gelir vergisi yükümlülüklerini, sosyal güvenlik katkı paylarını ve uyum gerekliliklerini ayrıntılı olarak incelemektedir. Mevzuata tam uyum, işletmelerin hukuki ve mali risklerini en aza indirmek açısından hayati öneme sahiptir.
Sırbistan’da İş Hukukunun Genel Çerçevesi
Sırbistan’daki işçi ve işveren ilişkileri, temel olarak İş Kanunu (Zakon o radu) tarafından düzenlenir. Bu kanun, iş sözleşmesinin imzalanmasından sona ermesine kadar tüm süreçleri kapsar. Maaşlar ve diğer mali haklar, iş kanununun belirlediği asgari standartlara, toplu iş sözleşmelerine (varsa) ve iş sözleşmesinde kararlaştırılan şartlara uygun olmalıdır. İşverenler, çalışanların haklarını korumakla yükümlüdür ve kanunda belirtilen çalışma saatleri, fazla mesai kuralları ve ücretli izin hakları gibi konularda yasal sınırların dışına çıkamazlar. İş Hukuku, aynı zamanda maaşların zamanında ve yasal olarak belirlenmiş formatta ödenmesini zorunlu kılmaktadır. Bu çerçeve, çalışanların adil ücret almasını ve iş güvencesi altına alınmasını amaçlar.
Maaş Kavramının Hukuki Tanımı
Sırp İş Kanunu’na göre maaş (zarada), bir çalışanın işvereni için yaptığı iş karşılığında aldığı tüm kazançları ifade eder. Bu, sadece temel ücreti değil, aynı zamanda fazla mesai, ikramiyeler, primler, tatil ve bayram günleri için ödenen tazminatlar gibi tüm ek ödemeleri de kapsar. Maaş, daima brüt olarak belirlenir ve yasal olarak kesintiye uğrayan gelir vergisi ve sosyal güvenlik katkı payları düşüldükten sonra net olarak çalışana ödenir. Maaşın tanımında, iş performansına dayalı teşvikler ve diğer hak edişler de yer alır. İşveren, sözleşmede kararlaştırılan maaşın brüt miktarını, tüm yasal kesintilerle birlikte açıkça belirtmek zorundadır.
Asgari Ücret ve Belirlenme Mekanizması
Sırbistan’da asgari ücret (minimalna zarada), hükümet, sendikalar ve işveren temsilcilerinden oluşan Sosyal ve Ekonomik Konsey (Socio-ekonomski savet) tarafından yıllık olarak belirlenir. Bu miktar, saatlik net tutar üzerinden hesaplanır ve her yılın son çeyreğinde bir sonraki yıl için duyurulur. İşverenler, hiçbir çalışana yasal olarak belirlenen asgari ücretin altında bir ödeme yapamaz. Asgari ücretin belirlenmesinde, yaşam maliyetindeki değişimler, enflasyon oranı ve ülkenin ekonomik performansı gibi faktörler dikkate alınır. Asgari ücretin brüt maaş hesaplamasına dahil edilmesi, yasal zorunlulukları yerine getirme açısından kritik bir adımdır.
Brüt ve Net Maaş Arasındaki Fark
Brüt maaş (bruto zarada), çalışanın iş sözleşmesiyle belirlenen ve tüm vergi ile sosyal güvenlik katkı payları kesintisi yapılmadan önceki toplam tutarıdır. Net maaş (neto zarada) ise, brüt maaştan bu yasal kesintiler (gelir vergisi ve sosyal katkılar) düşüldükten sonra çalışanın eline geçen nihai tutardır. Sırbistan’da, işveren hem çalışanın payına düşen katkıları hem de işverenin kendi payına düşen katkıları ödemekle yükümlüdür. Bu farkı doğru anlamak ve bordroda şeffafça göstermek, yasal uyumun ve maliyet yönetiminin temelidir.
Gelir Vergisi Yükümlülüklerinin Temelleri
Sırbistan’da Gelir Vergisi (Porez na dohodak građana), çalışanların brüt maaşları üzerinden kesilir. Maaş gelirleri için genel vergi oranı %10’dur ve bu oran sabit bir vergidir. Ancak vergi, brüt maaşın tamamı üzerinden değil, yasal olarak belirlenmiş vergi matrahı üzerinden hesaplanır. Bu matrah, brüt maaştan sosyal güvenlik katkı paylarının düşülmesi ve ek olarak vergi muafiyeti uygulandıktan sonra kalan kısımdır. İşveren, bu vergiyi hesaplamak, çalışanın maaşından kesmek ve Sırbistan Vergi İdaresi’ne (Poreska uprava) yatırmakla yükümlü olan kesintiyi yapan taraf (platiti) olarak hareket eder.
Sosyal Güvenlik Katkıları ve Zorunluluğu
Sosyal Güvenlik Katkıları (Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje), Sırbistan’da çalışanların en önemli yasal yükümlülüklerinden biridir ve zorunludur. Bu katkılar, emeklilik, sağlık ve işsizlik sigortasını finanse etmek için kullanılır ve hem çalışan (zaposleni) hem de işveren (poslodavac) tarafından ödenir. Katkı paylarının toplam oranı yüksektir ve brüt maaşın hesaplanmasında önemli bir faktördür. İşveren, çalışanın payını maaştan keser ve kendi payıyla birlikte, ilgili kamu fonlarına aylık olarak yatırmakla sorumludur. Bu ödemelerin zamanında ve doğru yapılması, çalışanların sosyal haklarının güvencesidir.
Emeklilik ve Maluliyet Sigortası Katkıları
Emeklilik ve Maluliyet Sigortası (PIO – Penzijsko i invalidsko osiguranje) katkıları, sosyal güvenlik katkılarının en büyük bölümünü oluşturur. Bu katkı payları, çalışanların gelecekteki emekli maaşlarını ve olası maluliyet durumlarında alacakları yardımları finanse etmek amacıyla zorunludur. PIO katkı payı brüt maaş üzerinden belirlenir ve hem çalışanın hem de işverenin sorumlu olduğu iki ayrı paya ayrılır. Bu katkıların doğru hesaplanması, bordro işlemlerinde karmaşıklığa neden olabilir, çünkü PIO primleri vergi matrahı hesaplamasında düşülebilir bir unsurdur.
Sağlık Sigortası Katkı Payları
Sağlık Sigortası Katkı Payları (Zdravstveno osiguranje), çalışanların ve ailelerinin Sırbistan’daki kamu sağlık sisteminden yararlanmasını sağlayan zorunlu bir ödemedir. Bu katkı payı da brüt maaş üzerinden hesaplanır ve çalışan ile işveren arasında paylaştırılır. Sağlık sigortası fonlarına yapılan bu ödemeler, tüm çalışanlar için eşit derecede önem taşır ve düzenli sağlık hizmetlerine erişim hakkı tanır. İşverenlerin, Sağlık Sigortası Fonu’na (RFZO) yapılan bu katkıların güncel oranlarını takip etmesi ve doğru şekilde beyan etmesi gerekmektedir.
İşsizlik Sigortası Katkı Payları
İşsizlik Sigortası (Osiguranje za slučaj nezaposlenosti) katkı payları, çalışanın işini kaybetmesi durumunda mali destek almasını sağlayan daha küçük bir sosyal katkı payıdır. Bu pay genellikle sadece çalışandan kesilir ve toplam sosyal güvenlik yükünün küçük bir yüzdesini oluşturur. İşsizlik sigortası fonu, işini kaybeden kişilere geçici bir gelir desteği sağlamayı ve onların yeniden iş gücüne katılımını kolaylaştırmayı amaçlar. İşveren, diğer sosyal katkılar gibi bu payı da hesaplayıp ilgili Ulusal İstihdam Servisi’ne (NSZ) bağlı fona aktarmakla yükümlüdür.
Vergi Muafiyetleri ve İndirimler
Sırbistan Gelir Vergisi Kanunu, maaş gelirleri üzerinden hesaplanan vergi matrahını azaltmak için belirli muafiyetler ve indirimler sağlar. En önemli muafiyet, her ay belirlenen bir asgari tutarın vergi matrahından düşülmesidir; bu da düşük gelirli çalışanların vergi yükünü azaltır. Ayrıca, belirli sağlık harcamaları veya engellilik gibi özel durumlar için ek indirimler söz konusu olabilir. İşveren, bordro hesaplaması sırasında bu yasal muafiyetleri doğru bir şekilde uygulamak zorundadır. Vergi muafiyeti tutarı, genellikle yıllık olarak güncellenir ve vergi idaresi tarafından duyurulur.
Yabancı Uyruklu Çalışanların Vergilendirilmesi
Yabancı uyruklu çalışanların Sırbistan’daki vergilendirilmesi, çalışanın vergi ikamet durumuna (rezident) bağlıdır. Sırbistan’da 183 günden fazla ikamet eden yabancılar, Sırp vergi mukimi sayılır ve küresel gelirleri üzerinden vergilendirilir. Daha kısa süre kalanlar ise genellikle sadece Sırbistan’da elde ettikleri gelir üzerinden vergilendirilir. Yabancı çalışanların maaşları, Sırp çalışanlarla aynı %10 Gelir Vergisi oranına tabidir, ancak sosyal güvenlik katkıları, çalışanın geldiği ülke ile Sırbistan arasındaki sosyal güvenlik anlaşmalarına göre farklılık gösterebilir. İşveren, bu uluslararası anlaşmaları göz önünde bulundurarak bordro işlemlerini yürütmelidir.
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA)
Sırbistan, birçok ülkeyle Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları (ÇVÖA) imzalamıştır. Bu anlaşmalar, bir kişinin veya şirketin aynı geliri iki farklı ülkede vergilendirilmesi riskini ortadan kaldırmayı amaçlar. Yabancı uyruklu bir çalışan, kendi ülkesi ile Sırbistan arasında ÇVÖA varsa, Sırbistan’da vergi muafiyeti veya indirim talep edebilir. Bu durumda, çalışanın ikamet ettiği ülkedeki vergi idaresinden alınan bir vergi mukimliği belgesi (potvrda o rezidentnosti) sunması gerekir. İşveren, bu tür anlaşmaların uygulanması için çalışana gerekli belge ve prosedürler konusunda destek sağlamalıdır.
Serbest Meslek Sahiplerinin Vergilendirilmesi
Serbest meslek sahipleri (preduzetnici) veya girişimciler, maaşlı çalışanlardan farklı bir vergilendirme rejimine tabidir. Bu kişiler, ya sabit bir vergi ödemeyi (paušalno oporezivanje) ya da gerçek gelir ve giderlerine göre defter tutmayı (knjiga prihoda i rashoda) seçebilirler. Sabit vergi, genellikle daha düşük gelirli serbest meslek sahipleri için basitleştirilmiş bir sistem sunar. Her iki durumda da, serbest meslek sahipleri kendi emeklilik ve sağlık sigortası katkı paylarını ödemekle yükümlüdür. İşletmelerin serbest meslek sahipleriyle çalışırken, bordro yerine hizmet sözleşmesi (ugovor o delu) üzerinden ödeme yapmaları ve ilgili stopaj vergisini kesmeleri gerekebilir.
Maaş Ödemelerinin Zamanlaması ve Şekli
İş Kanunu, maaşların aylık olarak ve en geç bir sonraki ayın 30. gününe kadar ödenmesini zorunlu kılar. Maaşlar, nakit olarak değil, banka havalesi yoluyla çalışanın Sırbistan’daki banka hesabına yatırılmak zorundadır. İşveren, maaş ödemesiyle birlikte çalışana, brüt ve net maaş, tüm kesintilerin detayları ve ödenen katkı paylarını gösteren bir maaş bordrosu (platni list) vermekle yükümlüdür. Ödemelerin gecikmesi, çalışan şikayetlerine, faiz yükümlülüklerine ve Vergi İdaresi tarafından uygulanan cezalara neden olabilir.
Fazla Mesai ve Tatil Ücretlerinin Hesaplanması
Fazla mesai (prekovremeni rad) ve resmi tatil günlerinde yapılan çalışmalar için Sırp İş Kanunu, temel maaşın üzerine ek ücret ödenmesini zorunlu kılar. Fazla mesai için ücret, temel maaşın en az %26 oranında artırılmasıyla hesaplanırken, resmi tatillerde çalışanlar temel maaşlarına ek olarak en az %110 oranında artırılmış ücret alma hakkına sahiptir. İşveren, çalışanın fazla mesai saatlerini doğru bir şekilde kaydetmeli ve bordroda bu ek ödemeleri açıkça göstermelidir. Bu tür ek ödemeler de normal maaş gibi Gelir Vergisi ve Sosyal Katkı paylarına tabidir.
Primler, İkramiyeler ve Vergilendirilmesi
Çalışanlara ödenen performans primleri (bonusi), verimlilik ödülleri ve ikramiyeler (nagrade), genellikle brüt maaşın bir parçası olarak kabul edilir ve aynı Gelir Vergisi (%10) ile sosyal güvenlik katkı paylarına tabidir. Ancak, belirli yasal limitler dahilindeki seyahat giderleri, yemek kuponları veya tatil yardımları gibi bazı ek faydalar (naknade) kısmen veya tamamen vergiden muaf tutulabilir. İşverenlerin, prim ve ikramiyeleri bordroya dahil ederken, bunların vergi matrahını ve sosyal katkı paylarını doğru bir şekilde etkilemesini sağlaması gerekir. Bu ödemelerin şeffaf bir şekilde belgelenmesi, denetimler sırasında büyük önem taşır.
Seyahat ve Diğer Giderlerin Vergiye Etkisi
İşveren tarafından çalışana ödenen iş amaçlı seyahat, konaklama ve saha çalışmalarıyla ilgili harcamalar, yasal limitler dahilinde Gelir Vergisinden ve sosyal katkı paylarından muaftır. Bu muafiyetin uygulanabilmesi için, harcamaların tamamen işin yürütülmesiyle ilgili olması ve fatura veya diğer resmi belgelerle kanıtlanması zorunludur. Belirlenen yasal limitleri aşan ödemeler, maaş geliri olarak kabul edilir ve vergilendirmeye tabidir. İşverenlerin, bu muafiyetleri doğru uygulamak için detaylı gider politikaları oluşturması ve yasal sınırları yakından takip etmesi gerekmektedir.
İşveren Tarafından Ödenen Eğitim Giderleri
Çalışanın mesleki gelişimi için işveren tarafından ödenen eğitim, seminer veya kurs masrafları, genellikle çalışan için vergilendirilebilir bir gelir olarak kabul edilmez. Bu, eğitimin doğrudan çalışanın mevcut işi veya gelecekteki görevleri ile ilgili olması şartına bağlıdır. İşveren, bu tür giderleri iş geliştirme maliyeti olarak gösterebilir. Ancak, eğitim masraflarının çalışanın kişisel çıkarına yönelik olduğu veya iş dışındaki konuları kapsadığı tespit edilirse, bu ödeme çalışan için vergilendirilebilir bir fayda (benefit) haline gelebilir. İş Kanunu, işverenlerin çalışanların eğitimine yatırım yapmasını teşvik etmektedir.
Maaş Bordrosunun Zorunlu Unsurları
Maaş bordrosu (platni list), Sırbistan’da yasal olarak zorunlu ve detaylı bir belgedir. Bordro, çalışana ödenen brüt maaşı, uygulanan vergi muafiyetini, kesilen Gelir Vergisi tutarını, çalışan payına düşen sosyal güvenlik katkı paylarını ve net ödeme miktarını açıkça göstermelidir. Ayrıca, işveren payına düşen sosyal katkı paylarının detayları da bordroda veya ek bir belgede yer almalıdır. Bordroda ayrıca çalışılan ay, çalışanın kimlik bilgileri ve işverenin bilgileri bulunmalıdır. Bordronun doğru ve zamanında düzenlenmesi, yasal raporlama ve denetim açısından temel bir gerekliliktir.
Vergi İdaresi (Poreska uprava) ve Denetim
Sırbistan Vergi İdaresi (Poreska uprava), gelir vergisi ve sosyal güvenlik katkılarının toplanmasından ve uyum denetiminden sorumlu ana kurumdur. İşverenler, her ay maaş ödemeleri ve kesintiler hakkında Vergi İdaresi’ne elektronik ortamda beyannameler (Obrazac PPP PD) sunmak zorundadır. İdare, bu beyannameler ile banka ödemelerini karşılaştırarak uyumu denetler. Maaşların eksik bildirilmesi, katkı paylarının yanlış hesaplanması veya ödemelerin geciktirilmesi durumunda, İdare tarafından hızlıca denetim başlatılabilir ve cezai yaptırımlar uygulanır. İşletmelerin bu beyanları eksiksiz ve zamanında yapması kritik öneme sahiptir.
Vergi Kaçakçılığı ve Cezai Yaptırımlar
Sırbistan’da maaş ve sosyal katkı paylarına ilişkin vergi kaçakçılığı, mali suçlar kapsamında değerlendirilir ve çok ciddi cezai yaptırımları beraberinde getirir. Kanunen belirlenen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, yüksek para cezalarına (globa), faiz yükümlülüklerine ve en ağır durumlarda işveren veya sorumlu yöneticiler için hapis cezasına yol açabilir. Özellikle “el altından ödeme” (isplata na ruke) gibi yasadışı uygulamalar, Vergi İdaresi tarafından sürekli olarak izlenmekte ve sert şekilde cezalandırılmaktadır. İşletmelerin yasal riskleri en aza indirmek için şeffaf ve %100 uyumlu bordro uygulamaları benimsemesi şarttır.
Dijitalleşme ve E-Vergi İdaresi
Sırbistan’da Vergi İdaresi, beyanname süreçlerini ve iletişim kanallarını büyük ölçüde dijitalleştirmiştir. İşverenler, maaş ve katkı payı beyannamelerini yalnızca elektronik ortamda (e-Porezi sistemi üzerinden) sunabilirler. Bu dijitalleşme, beyan hatalarını azaltmayı ve işlem hızını artırmayı amaçlar. İşverenlerin, dijital imza (elektronski potpis) kullanarak bu sistemlere erişimi ve beyanları elektronik olarak onaylaması gerekmektedir. Dijitalleşme, Vergi İdaresi’nin denetim yeteneğini de artırmış, hatalı veya eksik beyanları anında tespit etme imkanı sağlamıştır.
Yıllık Gelir Beyannamesi Zorunluluğu
Sırbistan’da, maaş geliri elde eden her birey, eğer yıllık toplam geliri Vergi Kanunu’nda belirlenen bir eşiği aşarsa, kişisel yıllık gelir beyannamesi (Godišnja prijava poreza na dohodak građana) sunmak zorundadır. Bu eşik, genellikle Sırbistan’daki yıllık ortalama maaşın belirli bir katı olarak belirlenir ve her yıl güncellenir. Beyanname, bir sonraki yılın Mayıs ayına kadar Vergi İdaresi’ne sunulmalıdır. Yüksek gelirli çalışanlar, bu beyanname sayesinde Gelir Vergisini tekrar hesaplar ve potansiyel olarak ek vergi ödemek veya iade almak durumunda kalabilirler. İşveren, çalışanlara bu konuda doğru bilgileri sağlamalıdır.
Personel Dosyalarının Saklanması ve Gizliliği
İşverenler, her çalışan için maaş bordrolarını, vergi ve sosyal güvenlik ödeme kanıtlarını ve tüm iş sözleşmesi detaylarını içeren kapsamlı personel dosyaları (radni dosije) tutmak zorundadır. Bu dosyaların yasal olarak belirlenen süre boyunca saklanması zorunludur. Ayrıca, kişisel verilerin korunması kanununa (Zakon o zaštiti podataka o ličnosti) uyularak, maaş ve vergi bilgileri gibi hassas verilerin gizliliğinin sağlanması ve yetkisiz erişime karşı korunması gerekmektedir. Personel verilerinin gizliliği, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda etik bir sorumluluktur.
Sırbistan’da İşgücü Maliyetinin Hesaplanması
Bir işletme için Sırbistan’daki toplam işgücü maliyeti, sadece çalışanın net maaşından ibaret değildir; brüt maaş, işverenin kendi payına düşen sosyal güvenlik katkı payları ve diğer olası ek maliyetleri (örneğin toplu taşıma yardımı) içerir. Bu toplam maliyet, işletmenin bütçeleme ve finansal planlaması için kritik öneme sahiptir. İşverenin payına düşen katkılar, işgücü maliyetini çalışanın net maaşının yaklaşık %70-80’i oranında artırabilir. Şirketlerin maliyet analizi yaparken brüt-brüt yaklaşımını kullanmaları ve tüm yasal yükümlülükleri dahil etmeleri şarttır.
İşten Çıkarma Tazminatları ve Vergi Durumu
Sırbistan İş Kanunu, belirli koşullar altında işten çıkarılan çalışanlara kıdem tazminatı (otpremnina) ödenmesini zorunlu kılar. Bu tazminatın hesaplanması, çalışanın hizmet süresine ve ortalama maaşına bağlıdır. Kıdem tazminatının vergilendirilmesi, belirli bir yasal limite kadar Gelir Vergisinden muaf tutulur. Ancak bu muafiyet, sosyal güvenlik katkı payları için geçerli olmayabilir. İşten çıkarma süreçlerinde, tazminatın doğru hesaplanması ve vergi muafiyetlerinin yasal sınırlara uygun olarak uygulanması, olası hukuki anlaşmazlıkları önler.
Gelecekteki Vergi Reformları ve Beklentiler
Sırbistan, AB’ye tam üyelik yolunda mali sistemini sürekli olarak standardize etmektedir. Gelecekteki vergi reformlarının, sosyal güvenlik katkı payları oranlarında potansiyel indirimler, yeni vergi indirimleri veya düşük gelirli çalışanlar için ek vergi muafiyetleri getirmesi beklenmektedir. Hükümet, özellikle Bilişim Teknolojileri (IT) gibi yüksek büyüme potansiyeline sahip sektörleri teşvik etmek amacıyla belirli vergi avantajları sunmaya devam edebilir. İşverenlerin, bu reformları yakından takip etmesi ve bordro yazılımlarını ve mali planlarını bu değişikliklere hızla adapte etmesi gerekmektedir.
Toplu Taşıma ve Yemek Yardımlarının Vergilendirilmesi
İş Kanunu, işverenlerin çalışanlara işe gidiş ve geliş için toplu taşıma masraflarını (naknada troškova prevoza) veya yiyecek masraflarını (naknada za ishranu) yasal limitler dahilinde karşılamasını zorunlu kılabilir. Yasal limitler dahilinde ödenen bu yardımlar, Gelir Vergisinden ve sosyal güvenlik katkı paylarından muaftır. Ancak, yasal limitleri aşan herhangi bir ödeme, vergilendirilebilir maaş geliri olarak kabul edilir. İşverenlerin, bu yardımların muafiyetten yararlanabilmesi için yasal limitleri aşmamasına ve doğru şekilde belgelendirilmesine dikkat etmesi gerekmektedir.
Engelli Çalışanların Maaş ve Vergi Durumu
Engelli çalışanların istihdamı, Sırbistan’da özel düzenlemelerle teşvik edilmektedir. Engelli çalışanlar, vergi ve sosyal katkı payları açısından belirli avantajlara sahip olabilirler. İşverenler, engelli çalışanların istihdamı için devletten sübvansiyonlar ve vergi indirimleri alabilir. Bu çalışanların maaşları, genel Gelir Vergisi oranına tabi olsa da, özel durumlarına göre ek vergi muafiyetleri uygulanabilir. İşverenlerin, engelli çalışanların yasal haklarını ve teşvik mekanizmalarını doğru bir şekilde anlaması ve uygulaması önemlidir.
Yıllık İzin ve Hastalık İzni Ücretleri
Çalışanlar, Sırbistan İş Kanunu’na göre yıllık ücretli izin ve hastalık izni kullanma hakkına sahiptir. Yıllık izin süresince çalışana ödenen ücret, çalışanın normal maaşının ortalaması üzerinden hesaplanır ve normal maaş gibi vergilendirilir. Hastalık izninde ise ücretin bir kısmı işveren tarafından, belirli bir sürenin sonunda ise Sağlık Sigortası Fonu (RFZO) tarafından ödenir. İşveren, hastalık izni ücretini hesaplarken kanunen belirlenen yüzdelik oranları (genellikle %65 veya %100) uygulamak zorundadır.
Avans ve Kredi Uygulamaları
İşverenlerin çalışanlarına maaş avansı veya işverenden kredi (pozajmica) verme uygulamaları, ayrı bir yasal düzenlemeye tabidir. Maaş avansları, normal maaş ödemesi gibi vergilendirilir. İşveren tarafından çalışana verilen faizsiz veya düşük faizli krediler, belirli bir yasal eşiği aşarsa, çalışan için vergilendirilebilir bir menfaat (kamata) olarak kabul edilebilir. İşverenlerin, bu tür finansal işlemlerde Vergi Kanunu’na uygun hareket etmesi ve potansiyel vergi yükümlülüklerini doğru hesaplaması gerekir. Aksi takdirde beklenmedik vergi cezaları ile karşılaşılabilir.
Yabancı Para Birimiyle Maaş Ödemesi ve Kur Riski
Sırbistan’da maaşların yasal olarak Sırp Dinarı (RSD) cinsinden hesaplanması ve ödenmesi zorunludur. İş sözleşmeleri, maaşı yabancı para birimi (örneğin Euro) cinsinden belirleyebilir, ancak ödeme anında geçerli olan Sırbistan Ulusal Bankası (NBS) döviz kuru üzerinden RSD’ye çevrilerek yapılmalıdır. Bu durum, özellikle kur dalgalanmalarının yüksek olduğu dönemlerde kur riski yaratabilir. İşverenlerin, maaş hesaplamalarını NBS’nin resmi kuruna göre doğru bir şekilde yapması ve bordroda kullanılan kuru açıkça belirtmesi gerekir.
Vergi Denetimlerine Hazırlık ve Belge Yönetimi
İşverenler, Sırbistan Vergi İdaresi’nin (Poreska uprava) potansiyel denetimlerine sürekli olarak hazır olmalıdır. Başarılı bir denetim için, tüm maaş bordrolarının, sosyal katkı ödeme makbuzlarının, iş sözleşmelerinin ve ilgili beyannamelerin eksiksiz, düzenli ve erişilebilir bir şekilde saklanması şarttır. Dijital belgelerin yanı sıra, yasal olarak gerekli olan fiziki belgelerin de korunması önemlidir. Proaktif belge yönetimi ve iç denetim programları, olası hataların erken tespit edilmesini ve denetim sürecinin sorunsuz geçmesini sağlar.
Çalışanların Vergi Bilincinin Artırılması
Sırbistan’da çalışanların da maaş bordrolarındaki kesintileri ve vergi yükümlülüklerini anlamaları önemlidir. İşverenler, çalışanlara maaş bordrolarının şeffaf bir açıklamasını sunarak, net maaşlarının nasıl hesaplandığı konusunda bilgi vermelidir. Vergi bilincinin artırılması, çalışanların kendi yasal haklarını daha iyi anlamalarına, fazla mesai ve diğer ek ödemelerin vergilendirilmesi konusunda beklentilerini doğru yönetmelerine yardımcı olur. Şeffaf iletişim, işveren-çalışan ilişkisinde güveni artırır.